Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш соҳасидаги давлат сиёсати қандай шаклланади?

Қуруқлик ҳолатига қандай омиллар таъсир қилади?


Тупроқ ҳолатининг ўзгариши билан боғлиқ вазиятлар. Тоғ-кон саноати тупроқ қатламига энг кучли емирувчи таъсир кўрсатади. Тупроқ қатламига бўлган зарар қазилма бойликларни очиқ усулда қазиб олинганда айниқса кучли бўлади. Бундай усулда қазиш ишлари олиб борилганда унумдор ерларнинг жуда катта майдонлари ишдан чиқади, атмосфера заҳарли моддалар билан ифлосланади ва ҳоказо.
Статистик маълумотларга кўра, сайёрамизда 100 миллиард тоннадан ортиқ турли хил рудалар, нефт ва қурилиш материаллари қазиб олинади. Инсоннинг бундай иқтисодий фаолияти натижасида биосферага 200 миллион тоннадан ортиқ карбонат ангидрид (CО2), тахминан 146 миллион тонна олтингугурт диоксиди (СО2), 53 миллион тонна азот оксиди ва бошқа кимёвий бирикмалар чиқариб юборилади.
Нефт, газ ва сувларнинг ер остидан олиниши натижасида катта майдонларда бўшлиқлар ҳосил бўлади. Шунинг учун, суюқ турдаги бойликларни қазиб олиш жараёнида тозаланган (ер ишлатилган) сув ер остига юборилади. Бундай сув ернинг чўкишига сабаб бўлади. Ернинг юқори қатламларида осон эрийдиган тузларнинг ушланиб қолиши ҳисобига тупроқ иккиламчи шўрланиш жараёнига учрайди. Бу қишлоқ хўжалиги экинларига зарарли таъсир кўрсатади.
Ерни меъёрдан ортиқча, тартибсиз суғорилиши, дренаж тизимининг етарли даражада бўлмаслиги, сувнинг фильтрланиш жараёнидаги мувозанатнинг бузилиши ва бошқалар иккиламчи шўрланишнинг асосий сабаби ҳисобланади.
Суғориш (суғориш) ва дренаж тизимларини таъмирлаш ишларини олиб бориш, шунингдек суғоришнинг тежамкор усулларидан фойдаланиш шўрланишнинг олдини олишга ёрдам беради.
Антропоген таъсирлар (ҳаракатлар) (эрозия, иккиламчи шўрланиш, нотўғри агротехник тадбирлар ва бошқалар) остида тупроқнинг хусусиятлари аста-секин ёмонлашиши мумкин. Ушбу ҳолат ернинг деградацияси деб аталади. Бундай ерларда ҳосил тахминан 32-47% га камайиб кетади.
Атмосферадан тушадиган зарарли моддалар ва минерал ўғитлардан ортиқча фойдаланиш ҳам ернинг ифлосланишига олиб келади. Минерал ўғитлар ҳосилдорликни 50%гача ошириши билан биргаликда, уларнинг таркибидаги кўп миқдордаги азот, фосфор ва калий элементлари тупроққа салбий таъсир кўрсатади. Масалан, фосфорли ўғитлардан меъёрдан ортиқ миқдорда фойдаланиш тупроқ таркибида фторидлар, стронций, уран ва бошқа радиоактив элементларнинг ортиши кузатилади. Тупроққа жуда кўп миқдода калийли ўғитлар тушганда, унинг таркбида иккита валентлик катионларининг нисбати ўзгариб кетади.
Тупроқ таркибидаги азот миқдорининг кўпайиши мева, сабзавот ва сутлар таркибидаги нитратлар ва нитритлар миқдорининг кўпайишига олиб келади. Тупроққа минерал ўғитлар билан ишлов берилгандан сўнг, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини 2-4 ҳафта давомида истеъмол қилиш мумкин эмас. Нитратларнинг инсон танасига озиқ-овқат орқали тушишининг олдини олиш учун ҳосил кечқурун йиғиб олиниши керак.

15.