Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Tilning tirishuvi 
Goho til uning mushaklarini eniga qarab tortadigan yopishqoq rutubatdan,
goho burishtiruvchi savdodan tirishadi. Goho o’tkir kasalliklar til mushaklarini
quritib, qovjiratib tirishtiradi. Tilning tirishuvi ba`zan so`zlashga ham zarar 
etkazadi. 
Davolash. Til tirishuvini davolash qoidalari umumiy tirishuvini davolash 
qoidalaridan uzoq emas. Xosroq davolash yo`siniga kelsak, u quyida belgilangan 
narsalar bilan bo`ladi: bo`yin tagiga bobuna, qashqar beda, ho`l beda samsaq va 
ukrop kabilar bilan kompress qilinadi, ularni yakka-yakka va bir-biriga qo`shib ham 
ishlatiladi. Shuningdek ularning yog’larini iliq qilib og’izni to`lg’izib tomoq 
chayiladi va bir muddat og’izda tutib turiladi. Issiqlik yog’lardan, tarqatuvchi 
shirinliklardan, sariq yo`ng’ichqa urug’i va shunga o`xshash narsalardan 
tayyorlangan xabi-sani iste`mol qilish kerak. Til tirishuvi isitmalarda bo`lsa, 
ishlatiladigan yog’lar binafsha yog’i, qovoq yog’i va tol yog’i kabi yog’lar bo`lishi 
lozim, ular ilitib ishlatiladi. Mazkur joylarga iliq suv va ilitilgan ho`llovchi shiralarni 
ham quyib turish kerak. 
Tilning kattalashuvi 
Goho til qonning ko`pligidan, goho bo`shashtirib shishiruvchi shilliqli 
ho`llikning ko`pligidan kattalashadi. Goho til juda kattalashib ketadi, hatto og’izdan 
chiqib turadi va og’izga sig’maydi. Tilning bunday kattalashuvini shishlar bobidan 
ajratib bayon qildik, chunki uning o`ziga xos ayirmasi bor
.
Davolash
. Qondan va issiq moddadan bo`lganini rovoch va tsitron suvi kabi 
parchalovchi nordon va burishtiradigan narsalar bilan ishqalab turish orqali, 
namliklardan bo`lganini esa bo`shatishlardan keyin qurt va sirka qo`shilgan 
navshadil va tuz bilan ishqalab davolanadi. Yoki zanjabil, murch, uzunchoq murch 

---

211 
va andaron tuzini olib yaxshilab yanchib tilga ishqalanadi. Shunda til o`z hajmiga 
qaytadi va og’izdan chiqib qolgan qismi qaytib kiradi. Bolalarda til bo`shashuvi 
paydo bo`lsa, parhez qildirish, chumchuq va kaptar bolalarining go`shti bilan 
ovqatlantirish kifoya qilarlik zarur narsalardan hisoblanadi. Bir kishining tiliga 
tutashgan po`st yonidagi asabga tig’ urib, qortiq qo`yilgan edi, uning tili bo`shashib 
shalpirab qoldi.