Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

X. Kerishish va esnash haqida.
Kerishish mushakda to`plangan chiqindilardan 
vujudga keladi. Shuning uchun kerishish ko`p vaqt uyqudan keyin bo`ladi. Xiltlar 
ko`payib ketganda et uvishish va qaltirash paydo bo`ladi, agar undan ham ko`payib 
ketsa, isitma paydo bo`ladi. 

---

105 
Esnash kerishishning bir turi bo`lib, jag’, ko`krak va lab mushaklarida paydo 
bo`ladigan kerishishdan vujudga keladi. Sog’lom kishida esnash dastlab sababsiz 
paydo bo`ladi. Agar bevaqt esnash ko`paysa, u yomondir. Yaxshisi esa, hazm 
oxirida paydo bo`lib, chiqindilarni qaytarish uchun bo`ladiganidir. Esnash va 
kerishish goho sovuqdan, xiltlarning quyuqlashuvidan, tarqalishlarning ozligidan va 
uyquga to`ymay uyg’onishidan bo`ladi. Esnash va kerishishning yaxshi turi ortiqcha 
xiltni qaytaruvchidir. Agar birorta mone`lik bo`lsa, sharob va suvni barobar 
miqdorda aralashtirib ichish esnash va kerishishni to`xtatish uchun foydalidir. 
XI. Keksalarni sog’lomlashtirish tadbiri
. 
Keksalar tadbirining hammasi qo`llovchi va qizdiruvchi narsalarni birgalikda 
ishlatishdan iboratdir: ular ko`rpa-to’shaklarda yoshlardan ko`ra uzoqroq uxlab 
yotishlari lozim, doimo suyuq ovqatlar berish kerak, ayniqsa hammomga tushirish, 
ichimliklar ichirish, siydiklarini doimo ravon qilib turish, me`dalaridan shilliqlarini 
ichak va qovuq yo`li orqali chiqarib turish va doimo ichlarini yumshatish tadbiri 
amalga oshiriladi. 
Keksalar ko`proq ovqatlanishga e`tibor berishi kerak, to’yib ovqat yemasliklari 
kerak, ovqatni asosiy tarkibi meva va sabzavotlardan tashkil topgan bo`lishi kerak, 
keksalar ko`proq badantarbiya bilan shug’ullanishlari darkor. So`ngra yurish yoki 
yurishga kuchlari yetmasa, ot-ulovga minish foyda qiladi. 
Keksalarning zaiflarini qayta - qayta uqalash lozim. Ular mo`tadil issiq 
xususiyatli atir bilan ko`proq xushbo’ylanib yurishlari kerak. Uyqudan keyin 
ularning badanini yog’ bilan silab yumshatish kerak, chunki bunday yog’lash 
hayotiy quvvatni uyg’otadi; undan keyin toza havoda yurish, otda sayr qilish 
foydalidir.