Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

 

---

99 
V. Badantarbiya tadbiri
. 
Sog’likni saqlashni asosiy tadbiri badan tarbiya bo`lib, keyin ovqatlanish tadbiri 
va undan keyin esa uyqu tadbiri turadi. Badan tarbiya kishini chuqur va ketma-ket 
nafas olishga majbur qiluvchi harakatdir. Mo`tadil ravishda va o`z vaqtida 
badantarbiya bilan shug’ullangan inson kasal bo`lmaydi. Yeyilgan ovqatni hammasi 
ham ozuqa sifatida hazm bo`lmaydi, qandaydir chiqindi qoladi, chiqindilarning 
to`planishi paydo bo`ladi. Badantarbiya tug’ma issiqlikni oshiradi, chiqindilarni 
chiqarishni yaxshilaydi, bo’gim va paylarni mustaxkamlaydi, organizmni 
chiniqtiradi. 
Badantarbiya bilan mashg’ul bo`lmay qo’ygan kishi ingichka ichak og’riqiga 
uchrashi mumkin. Chunki har bir a`zo uchun hayot quroli bo`lgan tuqma ruhni tortib 
keltiruvchi harakatni tark yetishi natijasida uning a`zolari zaiflashib ketadi. 
 
Badan tarbiyani boshlash va to`xtatish haqida
. 
Badantarbiya ovqatlanishdan oldin qilinadi, sababi, ovqatlanganda ichki 
a`zolarda yetilgan kaymuslar hosil bo`ladi va badantarbiya ularni butun gavdaga 
tarqatadi. Badantarbiyani boshlashdan oldin ichaklardagi chiqindilarni va qovuqni 
bo`shatish kerak. Bahorda badantarbiya tushga yaqin bo`lib, o`rtacha haroratli uyda 
qilinishi kerak. Yozda esa badantarbiyani ertalabki, qishda esa kechqurun qilish 
kerak. 

---

100 
Badantarbiyaning davomiyligiga kelsak 3 ta holatga e`tibor berish kerak.
1.Terining rangiga 
2.Harakatning yengilligi 
3.A`zolarning holatiga 
Eslatma: agar ter tomchi-tomchi bo`lib oqa boshlasa badantarbiyani to`xtatish 
kerak. 
Uqalash haqida. 
Uqalash 4 xil bo`ladi. 
1.Gavdani baquvvat qiluvchi - kuchli uqalash 
2.Gavdani yumshatuvchi-kuchsiz uqalash 
3.Ozdiruvchi-davomli uqalash 
4.Gavdani yashnatib o`stiruvchi mo`tadil uqalash 
Bundan tashqari yana dag’al uqalash, ya`ni dag’al mato bilan ham uqalash 
qilinadi. Uqalashda quyidagi maqsadlar ko`zda tutiladi. Bo`shashgan g’ovak 
a`zolarni mustahkamlash, yumshoqlarni qotirish, zichlarni g’ovak qilish, qattiqlarni 
yumshatish kabilar. Uyqu oldidan uqalash va barmoqlar bilan kuchli bosish 
foydalidir. 

---

101 
Bundan tashqari, badantarbiya oldidan qilinadigan tayyorlovchi uqalash ham 
bordir. Bu uqalash mayinlik bilan boshlanib, badantarbiya vaqti yaqinlashgan sari u 
kuchaytiriladi. Badantarbiyadan keyin qilinadigan o`z asliga qaytaruvchi uqalash 
ham bordir. Uni tinchlantiruvchi uqalash ham deyishadi. Buning maqsadi, 
badantarbiya vaqtida chiqarilmay qolib, mushaklarda to`plangan chiqindilarni 
tarqatish va yo`qotish, toki ular charchash alomatlarini tug’dirmasin. Bunday 
uqalashni unchalik qattiq qilmaslik kerak va yaxshisi yog’ bilan mo`tadil darajada 
uqalash kerak. Uqalashni qattiq va dag’al harakatlar bilan tamomlamaslik kerak, 
chunki bu holda a`zo qotadi, bolalarda esa o`sish to`xtaydi. Ammo balog’atga yetgan 
kishilarga buning zarari yo`q. Ba`zan uyqu oldidan uqalash va barmoqlar bilan 
kuchli bosish foydalidir. Bu gavdani yengil his qildiradi, quritadi va namlikning 
bo`g’imlarga quyilishining oldini oladi.