Farmokognoziya oxiri p65

13-rasm.
 Belladonna bargining tashqi ko‘rinishi:
a
— bargning yuqori epidermisi; 
b
— bargning pastki epidermisi;
d
— tomir ustidagi epidermis; 
1
— ko‘p hujayrali boshchali
tukcha; 
2
— bir hujayrali boshchali tukcha; 
3
— oddiy tukcha;
4
— kalsiy oksalat.
1
2
a
d
3
4
b

---

178
Kimyoviy tarkibi.
O‘simlikning hamma qismida (ildizida
0,40—1,30%, bargida 0,14—1,20%, poyasida 0,20—0,65%, gulida
0,24—0,60%, pishgan mevasida esa 0,70% gacha) alkaloidlar
bo‘ladi.
XI DF ga ko‘ra barg tarkibidagi alkaloidlar yig‘indisi 0,3%
dan, ildizidagi alkaloidlar yig‘indisi 0,5% dan kam bo‘lmasligi
lozim.
Atropin, giossiamin, skopolamin belladonnaning asosiy al-
kaloidlaridir. Belladonna alkaloidlari tropan gruppasiga kiradi,
ular murakkab efir tiðida tuzilgan. Tropan pirrolidin bilan pi-
ðiridinning azot orqali birlashishidan hosil bo‘lgan bisiklik birik-
ma bo‘lib, uning spirti — tropanol (yoki tropin spirti) trop (
α
-
fenil, (
β
-oksiðropion) kislota bilan birlashsa, murakkab efir —
atropin (va chapga buruvchi izomeri giossiamin) alkaloidi hosil
bo‘ladi, oksitropanol — skopin spirti esa trop kislota bilan
birlashib, skopolamin (izomeri giossin) alkaloidlari hosil qiladi.
Ishlatilishi. 
Belladonna preparatlari turli spazmatik hol-
larda (ichak va siydik yo‘llari spazmida) antispazmatik hamda
me’da va o‘n ikki barmoq ichakning yara kasalligida, xoletsistit,
o‘t pufagining tosh kasalligida, buyrak sanchig‘ida og‘riq qol-
diruvchi dori sifatida, shuningdek, bronxial astma kasalligini
davolashda hamda so‘lak va shilliq bezlari ajratadigan suyuqlikni
kamaytirishda ishlatiladi. Bulardan tashqari, ko‘z kasalliklarida
ko‘z qorachig‘ini kengaytirish uchun ham qo‘llaniladi. Ildiz
preparati Parkinson kasalligini davolashda beriladi. Belladonna
o‘simligining alkaloidlaridan tibbiyotda atropin va skopolamin
ishlatiladi, giossiamin zaharli bo‘lgani uchun ishlatilmaydi.