Farmatsevtika sanoati texnologiyasi

5.3. Inyeksiya uchun dori tayyorlashda
ishlatiladigan erituvchilar
XI Davlat Farmakopeyasiga binoan, erituvchi sifatida inyek-
siya uchun ishlatiladigan suv, o‘simlik moylari va etiloleat ish-
latiladi. Yomon eriydigan moddalarning eruvchanligini yax-
shilash va turg‘unligini oshirish maqsadida yordamchi erituv-
chilar sifatida spirt, glitserin, prolilenglikol, PZO-400, ben-
zilbenzoat, benzil spirti va boshqalar ishlatiladi. Erituvchilarga

---

105
quyidagi umumiy talablar qo‘yiladi: tiniq, toza, barqaror, api-
rogen va zaharsiz bo‘lishi kerak. Bulardan tashqari, o‘ziga xos
talablar ham qo‘yiladi, zaharli bo‘lmasligi, allergiya chaqir-
masligi, to‘qimalarni qitiqlamasligi, biologik faol bo‘lmasligi,
biosuyuqlik pH ga yaqin bo‘lishi lozim. Inyeksiya uchun ish-
latiladigan dorilarda erituvchining ta’sir etuvchi modda miq-
doridan bir necha marta ortiqligi uning zaharlilik ko‘rsatkichi
dori moddaning zaharliligidan bir necha marta kam bo‘lishini
taqozo etadi.
Fizik xususiyatlari. Erituvchining qo‘zg‘aluvchanligi katta aha-
miyatga ega bo‘lib, u harorat ta’sirida o‘zgarmasligi kerak. Muz-
lash harorati 5°C dan yuqori bo‘lmasligi lozim.
Tiniqligi.  Eritmaning tiniqligi dori turining sifatini belgi-
lashda katta ahamiyatga ega.
Qaynash harorati. Erituvchining qaynash harorati 100°C dan
yuqori bo‘lgani ma’qul. Bu eritmalarni sterillashda katta aha-
miyatga ega.
Osmotik bosimi. Dori to‘qima membranasidan o‘tishi uchun
erituvchi yetarli darajada osmotik bosim hosil qila oladigan dara-
jada bo‘lishi kerak.
Qovushqoqligi. Qovushqoqlik dori moddaning erishi, erit-
mani suzish, ampulalarga quyish jarayonlarini sekinlashtiradi.
Lekin organizmga dorining so‘rilishini sekinlashtirganligi sababli
dorilarning ta’sirini uzaytiradi.
Eruvchanligi. Bu xususiyati bo‘yicha erituvchilar gidrofil va
gidrofobga bo‘linadi. Êo‘p hollarda erituvchilarning aralashmasi-
dan foydalaniladi. Gidrofil erituvchilarga butilenglikol, glitserin,
glikofurol, glitseroformal, dimetilatsetamid, solketal, metilatse-
tamid, propilenglikol, polietilenglikol, izopropil spirti, sulfolan-
lar, gidrofoblarga esa benzilbenzoat, izopropilmiristat, o‘simlik
moylari, benzil spirti, etilolsat va boshqalar kiradi.