Farmatsevtika ishini tashkil

Qalbakilashtirilgan dori vositalarining tasniflanishi
0 ‘zbekiston Respublikasiga kirib kelgan va sotilgan qalbaki 
dori vositalari ishlab chiqarilishi sharoitlariga ko ‘ra 6 ta guruhga 
bo'linadi:
Birinchi guruh —
ta ’sir qiluvchi moddasi um um an bo ‘lmagan 
dori vositalari. Bunday dori vositalarini «plasebo» ( bo ‘sh vositalar) 
deb ataladi. Bu dori vositalarini ishlab chiqarishda, odatda, oddiy 
neytral komponent (talk, ohak, bo ‘r va hokazo)lar ham da tabiiy 
b o ‘yoq (lavlagi, sabzi va b o sh q a )la r qoM laniladi. B unday 
qalbakilashtirish turi kam uchraydi va qalbaki vosita aslidan oson 
farqlanadi. Bu dori vositalari nisbatan xavfsiz boMsada, lekin 
davolanish jarayonida samara bermaydi. Bu usul bilan asosan tabletka 
ham da surtma dori va gellar qalbakilashtiriladi.
Ikkinchi guruh
— bu guruh vositalari tarkibiga asosiy ta ’sir 
qiluvchi modda o‘miga boshqa unga o ‘xshash ingrediyentlar kiradi, 
y a’ni asosiy t a ’sir qiluvchi m odda o ‘rniga a rzo n ro q , am m o 
samarasizroq m odda kiradi. K o‘pincha arzonroq dori vositasining 
yorliqlanishi qim m atbaho vositaning yorliqlanishiga almashtiriladi. 
Masalan: oddiy fiziologik eritma flakoniga samarali og‘riq qoldiruvchi 
yoki onkologik vositalaming yorliqlari yopishtiriladi. Bunday guruh 
dorilar xavfli bo‘Iib, kutilayotgan terapevtik ta ’simi ko‘rsatmaydi.
Uchinchi guruh —
bu guruh vositalari yorlig'ida ko'rsatilgan 
asosiy ta ’sir qiluvchi m oddadan olinishi bo ‘yicha farqlanadigan
147

---

modda saqlaydi. Tekshirish natijasida dori vositasining tarkibi mos 
keladi. A m m o baribir vosita qalbaki b o ‘ladi. M asalan: Bayer 
(G erm aniya) konsernining aspirin qutichasiga mahalliy ishlab 
chiqarilgan asetil salisil kislotasi solingan b o ‘ladi. Bu guruh dorilari 
bemorga katta ziyon keltirmaydi, am m o ko‘p hollarda qoMlani- 
layotgan vositaning terapevtik ta ’siri past b o ‘ladi.