Farg‘ona shahar 25-umumiy o‘rta ta’lim maktabi. R. T. Kalonov

 
𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: Ф−?

javob:
Ф ≈ 1,3𝑘𝑙𝑚 .
17. Yuzasi 25 m
2
bo`lgan kvadrat shaklidagi xonaning o`rtasiga lampa
osilgan. lampa poldan qanday balandlikda osilsa, xona burchaklaridagi
yoritilganlik maksimum bo`ladi? 
17.B-n:
formula 
∆𝑆 = 25𝑚
2
𝐸 =
Ф
∆𝑆
(1) 𝐸 =
𝐼
𝑅
2
=
Ф
4𝜋𝑅
2
(2)
Ф
4𝜋𝑅
2
=
Ф
∆𝑆
(3) 
𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: ℎ−?
𝑅
2
=
∆𝑆
4𝜋
(4)
𝑅 = ℎ = √
∆𝑆
4𝜋
(5)
yechish 
ℎ = √
25𝑚
2
4∙3,14
= 1,41𝑚
; javob: 
ℎ = 1,41𝑚 .
18. Uncha chuqur bo`lmagan hovuzdagi sokin suv betiga poleroid orqali
qarab, uni burib borilsa, poleroidning biror vaziyatida hovuz osti yaxshi
ko`rinadi. Hodisani tushuntiring. 
18. Javob: Poleroid orqali qaralib biroz burilganda, suv sirtidan qaytayotgan
nurlarlarni poleroid o`tkazmaydi faqat suv tubidan qaytayotgan nurlar o`tadi . 
Shuning uchun hovuz osti yaxshi ko`rinadi. 
19. Inson ko`zining sezgirligi sariq-yashil nur uchun eng yuqori 
hisoblanadi. Unda nima sababdan xavfsizlik signali qizil rangda beriladi? 
19.Javob: qizil nurning havodagi tarqalish tezligi va to`lqin uzunligi ham 
nisbatan qolgan nurlarnikidan katata, havoda, bug`langan havoda va boshqa 
mayda changlarda kamroq sochiladi. Uzoqdan yaxshi ko`rinadi. 

---

I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 
151 
20. Nyuton halqalarini kuzatishda oq nur linzaning bosh optik o`qiga parallel 
holda tushmoqda. linzaning egrilik radiusi 5m. Kuzatish o`tayotgan nurda olib 
boriladi. To`rtinchi (to`lqin uzunligi 400 nm) va uchinchi (to`lqin uzunligi 
630nm) halqaning radiuslarini toping. 
(Javobi: 2,8 mm; 3,1 mm).
20.B-n: formula 
𝑅 = 5𝑚
𝑟
1
= √(2𝑘
1
− 1)
𝑅𝜆
1
2
𝑘
1
= 4
𝑟
2
= √(2𝑘
2
− 1)
𝑅𝜆
2
2
𝜆
1
= 400𝑛𝑚 = 400 ∙ 10
−9
𝑚
yechish 
𝑘
2
= 3
𝑟
1
= √(2 ∙ 4 − 1)
5𝑚∙400∙10
−9
𝑚
2
= 2,6𝑚𝑚
𝜆
2
= 630𝑛𝑚 = 630 ∙ 10
−9
𝑚
𝑟
1
= √(2 ∙ 3 − 1)
5𝑚∙630∙10
−9
𝑚
2
= 2,8𝑚𝑚
𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: 𝑟
1
−? ; 𝑟
2
−?
javob: 
𝑟
1
= 2,6𝑚𝑚; 𝑟
2
= 2,8𝑚𝑚
21. Nima sababdan o`lchami 0,3 μm bo`lgan zarrani optik
mikroskop yordamida ko`rib bo`lmaydi? 
21.Javob:
22. Qaysi holda choyni issiqroq holda ichish mumkin? Choyga qaymoqni
solib, undan song bo`tqani yegandan keyin choy ichgandami yoki bo`tqani yeb
bo`lib, so`ngra qaymoqni choyga solib ichgandami? Javobingizni asoslang. 
22.Javob: Bo`tqani yegandan keyin choy ichganda. 
23. Yung qurilmasida interferensiya maksimumlari oralig`ini toping. S
1
va S
2
tirqishlar orasidagi masofa d, tirqishlardan ekrangacha bo`lgan masoga L. 
Tushayotgan yorug`likning to`lqin uzunligi λ. 
IV BOBNI YAKUNLASH YUZASIDAN TEST SAVOLLARI 
1. Elektromagnit to`lqin nurlanishining oqim zichligi formulasini
ko`rsating. 
A) 
𝐼 =
𝑊
𝑠∆𝑡
;
B) 
Ф =
𝑊
𝑡
; C) 
𝐼 =
Ф
Ω
; D)
𝐸 =
𝐼
𝑅
2
𝑐𝑜𝑠𝜑.
2. Gapni to`ldiring. Nur sindirish ko`rsatkichining yorug`lik to`lqin

---

I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 
152 
uzunligiga bog`liqligiga ... deyiladi. 
A) difraksiya; B) interferensiya;
C) dispersiya;
D) qutblanish. 
3. Yoritilganlik formulasini ko`rsating. 
A) 
𝐼 =
𝑊
𝑠∆𝑡
; B) 
Ф =
𝑊
𝑡
; C) 
𝐼 =
Ф
Ω
;
D)
𝐸 =
𝐼
𝑅
2
𝑐𝑜𝑠𝜑.
4. Gapni to`ldiring. Yorug`lik chiqayotgan yuza birligiga to`g`ri keladigan
yorug`lik kuchiga ... aytiladi. 
A) ...yorug`lik kuchi...; B) ...yorug`lik intensivligi...; 
C) ... yorug`lik oqimi ...;
D) ...ravshanlik... .
4.Javob: Ravshanlik deb, yorug`lik chiqayotgan yuza birligiga to`g`ri
keladigan yorug`lik kuchiga aytiladi:
𝐵 =
𝐼
𝑆
5. Moddalar qanday holatda chiziqli spektrga ega bo`ladi? 
A) qattiq holatda; B) suyuq holatda; 
C) siyraklashgan gaz holatda;
D) har uchchala holatda. 
5.Javob:
Chiziqli spektrlar. Bunday spektrda bittagina chiziq bo`ladi. Bunday 
spektrni bir-biri bilan bog`lanmagan atomlar chiqaradi. Birbiridan ajralgan 
atomlar bitta to`lqin uzunligiga ega bo`lgan nurni chiqaradi. 
6.Quyidagi nurlanishlarning qaysi biri eng kichik to`lqin uzunligiga ega?
A) infraqizil nurlar; B) ko`rinadigan nurlar; 
C) ultrabinafsha nurlar;
D) rentgen nurlari.
6.Javob: Infraqizil nurlanish egallaydigan elektromagnit to`lqinlarning 
uzunliklari intervali : 0,001 dan 760 nanometrgacha;
Ultrabinafsha nurlanish egallaydigan elektromagnit to`lqinlarning uzunliklari 
intervali : 380 dan 10 nanometrgacha;
Rentgen nurlanish egallaydigan elektromagnit to`lqinlarning uzunliklari
intervali : 80 dan 0,001 nanometrgacha;
7. Quyidagi hodisalardan qaysi biri yorug`likning ko`ndalang to`lqinlar
ekanligini tasdiqlaydi? 
A) yorug`lik difraksiyasi; B) yorug`lik dispersiyasi; 
C) yorug`lik interferensiyasi;
D) yorug`likning qutblanishi.
8. 1 mm da 1000 ta shtrixi bor bo`lgan difraksion panjaraning
doimiysini aniqlang. 

---

I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 
153 
A) 10; B) 2; C) 0,1;
D) 1.
8. B-n:
formula 
𝑙 = 1𝑚𝑚 = 0,001𝑚
𝑑 =
𝑙
𝑁
𝑁 = 1000
yechish 
𝑑 =
0,001𝑚
1000
= 1𝑚
𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: 𝑑−?
9. Suvning nur sindirish ko`rsatkichi 1,33 ga teng. Yorug`likning
suvdagi tezligini toping. 
A) 225000 km/s;
B) 300000 km/s;
C) 150000 km/s; D) 398000 km/s. 
9.B-n:
formula 
𝑛 = 1,33
𝜗 =
𝑐
𝑛
𝑐 = 300 000
𝑘𝑚
𝑠
yechish 
𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: 𝜗−?
𝜗 =
300 000
𝑘𝑚
𝑠
1,33
= 225563,9
𝑘𝑚
𝑠
javob: 
𝜗 = 225563,9
𝑘𝑚
𝑠
. 
10. Radiolokator 1 sekundda 2000 ta impuls yuboradi. Radiolokatorning
maksimal “ko`rish” uzoqligi necha km ga teng? 
A) 30; B) 150;
C) 75;
D) 300. 
10.B-n:
formula
𝑡 = 1𝑠
𝑠 =
𝑐𝑡
2𝑁
𝑁 = 2000
yechish 
𝑐 = 300 000
𝑘𝑚
𝑠
𝑠 =
300 000
𝑘𝑚
𝑠
∙1𝑠
2∙2000
= 75𝑘𝑚
javob: 
𝑠 = 75𝑘𝑚
. 
𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: 𝑠−?
11. Nurlanish intensivligi qanday birlikda o`lchanadi? 
A) 
𝑊
𝑚
2
; 
B) W; C)
𝑊
𝑠
2
; D) J s. 
11.Javob: 
[𝐼] =
Ф
𝑆
=
𝑃
𝑆
−
nurlanish intensivligi, o`chov birligi (
1
𝑊
𝑚
2
)
12. Yorug`likning vakuumdagi tezligi c, to`lqin uzunligi λ ga teng.
Yorug`lik nur sindirish ko`rsatkichi n bo`lgan muhitga o`tsa, bu

---

I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 
154 
parametrlar qanday o`zgaradi? 
A) nc va nλ; B) c/n va nλ;
C) c/n va λ/n;
D) nc va λ/n. 
12.Javob: Agar muhitning nur sindirish ko`rsatkichi