Fardu filologiya fakulteti o‘zbek tili yo‘nalishi 16/40-guruh talabalari Odilova Sadoqat va Ne’matova Nigoraning o‘zbek adabiyotini o‘qitish metodikasi fanidan tayyorlagan taqdimoti

Бадиий тил. Лирикада сўз мазмунан ҳис-ҳаяжонга ёғрилган, ниҳоятда тиниқлашган, теранлашган бўлади. “Ҳақиқий шеърда ҳар бир сўз шакл-шамойили, ранг-бўёқ, маза, салмоқ ва оҳангга эга”дир. (Жамол Камол) “Сўзлар поэзияда қофия, вазн, банд, товуш такрори, сўз такрори(эпифора, анафора, радиф), инверсия, мусиқийлик, ритм, туроқ, мисра, банд, туркум, ритмик пауза жиҳатидан алоқадор холда амал қилади, прозада эса сўз бундай вазифани адо қилмайди....”

ДРАМА “Драма-ҳозирги замонда ўқувчи ёки томошабин кўзи олдида бўлаётган каби кўринган кечмиш воқеадир”. В.Г.Белинский. Муаллифнинг ҳаётга муносабати нуқтаи назаридан - санъаткор ҳамма тасвирланаётган шахсларни ҳаракат этувчи ва фаол шахслар сифатида тасвирлайди. (Аристотел)

“Вақт ҳисси” нуқтаи назардан – воқеалар кўз олдимизда ҳозир бўлиб тургандек, бўлиб ўтаётган воқеалардек намоён бўлади. Ҳажми ва ташқи кўриниши жиҳатидан. Драманинг ҳажми таҳминан 2,5-3 соат мобайнида кўрсатишга мўлжаллангани учун, унчалик катта бўлмайди. У диалог ва монологлардан, саҳна ва пардалардан ташкил топади, ижрочилар-артистлар орқалигина асарнинг мазмуни рўёбга чиқади.

Характер- Драма одамнинг бутун ҳаётини ҳикоя қилиб бериш ўрнига, шу одамни шундай вазиятга қўйиши керакки, шундай бир тугун бўлмоғи керакки бу тугунни ечиш маҳалида одам бутунисича рўёбга чиқсин. “вазият” ва “тугун доимо инсон ҳаёти оқимининг энг шиддатли пайтларига тўғри келади: - “вазият” ва “тугун”мавжудлигида инсон энг фаол руҳий ҳаёт билан яшайди, воқеалар гирдобида жавлон уради, эҳтирослар оловида ёнади, чиниқади”. (Л.Толстой)

Сюжет-тез ва шиддаткор драматизмга жуда бойдир ва бу ҳолат янада воқеалар ривожига туртки беради, улар занжирсимон – бир-биридан келиб чиқадиган тарзда воқе бўлади. Шу хислати туфайли ундаги характерлар кутилмаганда ўзлигини яққол кўрсатади ва “таниш бўлган нотаниш”лар тақдири кўз ўнгимизда гавдаланади.

Бадиий тил. Драмада муаллиф нутқи (ремаркаларни ҳисобга олмаганда ишлатилмайди. Персонажлар ўзларини ўзлари ва бир-бирларини сўз орқали очадилар). Драмада ишлатилган гаплар –содда, қисқа ва равон бўлади. Уларда томошабин тушунмайдиган биронта ҳам сўз ёки ибора ишлатилмайди.