Фан/модуль коди мtar1405 Ўқув йили Семестр

8-мавзу. Манғитлар сулоласи ҳукмронлиги йилларида Бухоро амирлигида 
ер-сув муносабатлари 
ХVIII асрнинг охири ва ХIХ асрнинг биринчи ярмида Бухорода манғитлар 
ҳукмронлиги ўрнатилиб, амирликда суғориш тизими яхшилаш бўйича бир қатор 
тадбирларининг ўтказилиши. Зарафшон водийсида Жўйи Хурмо ва Жўйи Саразм 
каналларининг қурилиши, Дарғом ариғи тўғонининг қайта тикланиши, Панжикент 
яқинида, Шероз ва Ургут туманларидаги ариқлар, Самарқанд яқинидаги Оқдарё ва 
Қорадарёдан чиқарилган ариқларнинг қайта қазилиши. Амир Шоҳмурод даврида 
Ургут туманида Қозонариқ, Шероз туманида Тойманариқ, Сугут туманида 
Тўғузариқ каби каналларнинг чиқарилиши. 
9-мавзу. Хива хонлигида ер - сув муносабатларининг 
умумий ҳолати ва деҳқончилик 
XVI асрнинг ўрталаридан Кўҳна Урганч, Вазир, Адоқ туманларининг сув 
қуриб қолганлиги сабабли саҳрога айланиши. Жанубий Хоразм ҳудуди XVII 
асрнинг биринчи ярмидаи бошлаб, ўзбек ва туркманлар ўртасида ер, бинобарин, сув 
учун кураш майдонига айланиши. Абулғози даврида хонлик иқтисодий ва сиёсий 
жиҳатдан юксалиши. Анушахон ҳукмронлик қилган даврда (1663—1686) Жанубий 
Хоразмда иккита катта Шоҳобод ва Ёрмиш каналларининг қурилиши. 
Муҳаммад Раҳимхон даврида 1815 йилда Қилич Ниёзбой каналининг 
қурилиши. Қилич Ниёзбой каналидан чап томонга Бешуйли, ўнг томонга эса, 
Гурлан, Нукус, Уйғур, Полвонбек каналларининг ажралиб чиқиши. 1828 йилда 
Полвонёпнинг янги боши Тошсақонинг қурилиши ва 1831 йилда Кўҳна Урганч 
туманига канал ўтқазилиши. Қоракўз ва Қилич Ниёзбой каналларининг Муҳаммад 
Раҳимхоннинг икки лашкарбошиси – Қилич Ниёзбой ва Давлат Қоракўз томонидан 
қурилиши.
XIX асрнинг иккинчи ўн йиллигида Амударё сувларининг Ловзонга қараб 
ўпирилиб кетиши натижасида Шомурод, Сипоҳий ва Қорақалпоқёрган каби 
каналлар ўтказилиши ҳамда бу ерларнинг Хонобод номини олиши. 
Сувнинг тақсимланиши: сақо – арна – ёп – бадоқ – солма – тортма. Долдарға, 
тоқуртқа ва унинг аҳамияти. Сув чиқариш қурилмалари: «сепма», «депма», «нова», 
чиғир. Тўғонлар ва уларнинг тузилиши. 
Хива хонлигидага ерга эгалик қилиш шакллари. Адно, авсат, аъло.