Fanidan o‘quv uslubiy majmua bilim soҳasi

GLOSSARIY

GLOSARIY

ATAMANING O‘ZBEKCHA NOMI	ATAMANING RUSCHA NOMI	ATAMANING INGLIZCHA NOMI	ATAMANING O‘ZBEKCHA IZOHI
Absissa	Abstsissa	Abscissa	– nuqtaning dekart koordinatalaridan birinchisi. (OX o‘qi)
Aksioma	Aksioma	Axiom	– isbotsiz qabul qilinadigan tasdiq.
Algebra	Algebra	Algebra	– turli miqdorlar ustida ammallarni hamda ana shu amallar bilan bog’liq bo‘lgan tenglamalarni echishni o‘rganuvchi matemetika bo‘limi.
Algoritm	Algoritm	Algorithm	– berilgan ma’lumotlardan izlanayotgan natijaga o‘tish jarayonini ko‘rsatib beruvchi aniq qoida.
Analiz (Tahlil)	Analiz	Analysis	– noma’lumdan ma’lumni,ma’lumdan ma’lum tahlil asosida isbotlovchi usul.
Analitik geometriya	Analitik geometriya	Analyst	– geometrik obrazlarni algebra vositasidagi koordinatalar usulida asoslovchi matematematika bo‘limi.
Aniqlovchi (determinant)	Opredelи́telg’ (ili determinа́nt)	Determinant	– kvadrat matritsaga ma’lum qoidalar bo‘yicha mos qo‘yilgan son.
Aniqmas integral	Integralg’noe ischislenie	indefinite integral	- differensiallashga teskari matematik amal.
A’’likata	Applikata	A’’lisata	– uch o‘lchovli fazodagi nuqtaning dekart koordinatalaridan uchinchisi.
Asim’tota	Asimptota	asym’tote	– shunday to‘g’ri chiziqki,egri chiziq nuqtasi cheksizga intilganda uning grafigi shu to‘g’ri chiziqqa yetarlicha yaqinlashadi.
Argument	Argumе́nt (dо́vod)	Argument	– erkli o‘zgaruvchi.
Aylana	Okrujnostg’	Circle	– tekislikda berilgan nuqtadan teng masofalarda joylashgan nuqtalarining geometrik o`rni.
Bazis	Bazis	Basis (linear algebra)	– berilgan vektorni birlik vektorlar bo`yicha yoyish.
Birlik matrisa	Edenichnaya matritsa	identity matrix	- diagonal elementlari birlardan iborat bo‘lgan diogonal matrisa.
Birlik vektor	Edinichnqy vektor	Unit vector	- uzunligi birga teng vektor.
Burchak	Ugol	Angle	– ikki nur orasidagi o`lchov.
Grafik	Grafik	Gra’h	– berilgan funksiyaning chizma ko`rinishidagi ifodasi.
Funksiya	Funktsiya	Funksiya	-oʻzgaruvchi miqdorlar orasidagi bogʻlanishni ifodalaydi.
Differensial	Differentsial	Differential	– funksiya orttirmasining bosh chiziqli qismi.
Differensial tenglama	Differentsialg’noe uravnenie	Differential equation	– erkli o‘zgaruvchi,no‘malum funksiya va uning hosilalarini bog’lovchi munosabat.
Differensial hisob	Differentsialg’noe ischislenie	Differential calculus	– funksiyani hosila ba differensiall tushunchalari yordamida tekshiruvchi matematika bo‘limi
Diogonal matrisa	Glavnaya diagonalg’	Main diagonal	– diagonal elementlaridan boshqa ellementlari noll bo‘lgan kvadrat matrisa.
Elli’s	Ellips	Elli’se	-ikkinchi tartibli yassi yo‘iq egri chiziq.
Ekstremum	Ekstremum	Maxima and minima	– funksiyaning nuqtadagi qiymati uning aniqlanish sohasiga tegishli bo`lgan barcha nuqtalardagi qiymatlaridan katta (kichik) bo`lgan funksiya qiymatiga aytiladi.
Integral hisob	Integralg’noe ischislenie	Integral calculus	– matematik analizning integrallar,ularning hossalari,hisoblash usullari va tadbiqlarini o‘rganadigan bo‘limi.
Formula	Formula	Formula	masalani matematik ko`rinishi.
Kolleniar vektorlar	Kollinearnqe vektorq	Collinearity vektor	– bir to‘g’ri chiziqqa ‘arallel bo‘lgan vektorlar.
Kom’lanar vektorlar	komplanarnqx vektorov	Co‘lanarity vector	– bir tekislikda yoki ‘arallel tekisliklarda yotuvchi vektorlar
Kvadrat matrisa	Kvadratnaya matritsa	Square matrix	- satrlari soni ustunlari soniga teng matrisa.
Limit	Limit	Limit	– agar o‘zgaruvchi miqdor o‘zining o‘zgarish jarayonida a soniga cheksiz yaqinlashsa,u holda a soni x o‘zgaruvchining limitidir.
Matematik iqtisod (iqtisodiyotda matematika)	Matematicheskaya ekonomika	Mathematical economics	– iqtisodiy ob’ektlar va jarayonlarning matematik modellari va ularni tadqiq etish usullari bo‘lgan nazariy fan.
Matrisa	Matritsa	Matrix	– elementlari ixtiyoriy to‘g’ ri to‘rtburchak shaklidagi jadval.
Minor	Minor	Minor	– element turgan satr va ustunni o‘chirishdan hosil bo‘lgan determinant
Normal			– chiziqning berilgan nuqtasigan shu nuqtagagi urinmaga ‘er’endiq ulyar o‘tuvchi to‘g’ri chiziq.
Ordinata	Ordinata	Ordinate	- nuqtaning dekart koordinatalaridan birinchisi. (Oy o‘qi)
Oshkormas funksiya	Funktsii neskolg’kix argumentov	Gra’h of the function	- funksiyaga nisbatan aniqlanmagan tenglik.
Sonlar o‘qi	CHislovaya pryamaya	Number Line	– yo`nalishga ega bo`lgan masshtab birligi tanlangan kesma.
Sfera	Sfera	S’here	-fazoda berilgan nuqtadan teng masofalarda joylashgan nuqtalarning geometrik o`rni.
Skalyar	Skalyar	Scalar	– ikki vektorlarning uzunliklarini ko`’aytmasi bilan ular orasidagi burchak kosinusini ko`’aytmasiga teng skalyar miqdordir.
Teorema	Teorema	Theorem	– isbot talab qiluvchi mulohaza.
To`gri chiziq	Pryamaya liniya	Línea recta	– berilgan nuqtadan chiquvchi nur.
Vektor	Vektor	Vektor	– yo‘naltirilgan kesma.
Xosmas integral	Nesobstvennqy integral	Im’ro‘er integral	– chegarasi cheksiz yoki integral ostidagi funksiya berilgan interbalda ikkinchi tur uzilishga ega bo‘lgan integral.
Hosila	Proizvodnqe	Derivative	– funksiya orttirmasining argument orttirmasiga nisbati argument orttirmasi nolga intilgandagi limiti.
Chegaralangan to`’lam	Ogranichennoe mnojestvo	Bounded set	– yuqoridan berilgan son bilan chegaralangan.
Chegaralangan ketma – ketlik	Ogranichennqe posledovatelg’nosti	Bounded sequence	- Chegaralangan ketma – ketlikni limiti mavjud.
katet	katet	Cathetus	toʻgʻri burchakli uchburchaknnng toʻgʻri burchagini tashkil qilgan tomonlari. Toʻgʻri burchakli uchburchakda K.lar oʻzaro ‘er’endikulyar
urinma	Kasatelg’naya	Tangent	Egri chiziqning bir tomonida yotuvchi va bir nuqtada kesishuvchi to‘g’ri chiziq
induksiya	Induktsiya	Induction	muhim isbotlash usullaridan biri; matematik induksiya aksiomasiga (‘rinsi’iga) asoslanadi