Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

Yurak to’xtashining asosiy belgilari quyidagilar: hushdan ketish, puls 
bo’lmasligi (shu jumladan, uyqu va son arteriyalarida ham), yurak tonlarining 
eshitilmasligi, nafasning to’xtashi, teri va shilliq pardalarning oqarganligi yoki 
ko’karganligi, ko’z qorachiqlarining nixoyatda kengayishi, muskullarning 
tortishishidir (bu belgi hushdan ketish vaqtida paydo bo’lishi va yurak to’xtashining 
dastlabki sezilarli belgisi bo’lishi ham mumkin). 
Xozirgi vaqtda yurak massajining ikki turi: ko’krak bo’shlig’i organlarida 
operatsiyalar vaqtidagina qo’llaniladigan ochiq yoki bevosita massaj va ochilmagan 
ko’krak qafasi orqali o’tkaziladigan yopiq, tashqi massajdan (yurakni ko’krak 
ustidan massaaj qilish) foydalaniladi.
Yurakni massaj qilish doimo sun’iy nafas oldirish bilan parallel xolda 
o’tkazilishi kerak, chunki bunday qilinganda qon kislorod bilan yaxshi ta’minlanadi.
Zarurat taqozo etgan paytda darxol yurakni massaj qilish va sun’iy nafas 
oldirish kerak. Tez tibbiy yordam mashinasini chaqirishga ketib bemorni yolg’iz 
qoldirib bo’lmaydi, aks xolda vaqt qo’ldan ketishi mumkin. Yurak massaji 
samaradorligiga suyidagi belgilar bo’yicha baxo beriladi: uyqu, son yoyi bilak 
arteriyalarida puls paydo bo’lishi, arterial bosimning 60-80 mm simob ustuni atrofida 
oshishi, ko’z qorachiqlarining torayishi va ularda yorug’likka reaksiya paydo 
bo’lishi, teridan ko’kimtir tus va «murdanikidek» rangsizlikning yo’qolishi, 
keyinchalik mustaqil nafas olishning tiklanishi.
Yurakni qo’pollik bilan tashqi massaj qilish og’ir asoratlarga o’pka bilan yurak 

---

210 
zararlanib, qovurg’alarning sinishiga sabab bo’lishi mumkin.
To’shning xanjarsimon o’sig’i bosilganda me’da va jigar yorilib ketishi mumkin.