|
D-t 8710 – 5 000 000 so‘m
K-t 8330 -5 000 000 so‘m
Ba’zi hollarda ustav kapitaliga yangi muassis kelib qo‘shilishi mumkin. Bu esa quyidagi yo‘llar bilan amalga oshiriladi:
Ustav kapitali – ta’sis hujjatlarida belgilangan doiradagi faoliyatni ta’minlash uchun xo‘jalik sub’ektini tashkil etish chog‘ida uning mulkiga muassislar (a’zolar) qo‘shgan ulushlarining yig‘indisi (nominal qiymati bo‘yicha hissalari, aksiyalar) pul birligida ifodalashdir.
SHunday qilib, tashkil etilgan xo‘jalik sub’ektining ustav kapitali uning muassislari tomonidan qo‘shilgan mablag‘laridan to‘planib boradi. U bir vaqtning o‘zida muassislarning jamoaviy mulki hamda yuridik shaxs bo‘lgan xo‘jalik sub’ektining mulki hisoblanadi. Bu nuqtai nazardan qaraganda ustav kapitali bir tomondan xo‘jalik yurituvchi sub’ektning o‘z mablag‘lari fondi, boshqa tomondan esa har bir muassisning mulki sifatida namoyon bo‘ladi.
Ustav kapitalini shakllantirish tartibi O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari va tashkiliy-huquqiy shakliga muvofiq ta’sis hujjatlari bilan tartibga solinadi.
Ustavni ro‘yxatga o‘tkazish paytida e’lon qilingan ustav kapitalining butun miqdori quyidagi provodka orqali ifodalanadi:
4610 – «Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha mulkdorlar qarzlari» hisobvarag‘i debeti.
8310 – «Ustav kapitali» hisobvarag‘i krediti.
Amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq xo‘jalik sub’ekti mulkdorlar xo‘jalik sub’ekti ro‘yxatidan o‘tkazilgandan keyin bir yil mobaynida o‘z ulushlarini to‘liq qo‘shishlari shart.
Xo‘jalik faoliyatining 3 ta asosiy tashkiliy-huquqiy shakli mavjud: yakka egalik, xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari aksiyadorlik jamiyati (korporatsiya).
YAkka egalikdagi ustavni ro‘yxatga o‘tkazish chog‘ida ro‘yxatga olingan ustav kapitali (UK) hajmi yozuvida qayd etiladi:
4610 – «Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha mulkdorlarning qarzi» hisobvarag‘i debeti.
8330 – «Ustav kapitali» hisobvarag‘i krediti.
Bunda 8330 – hisobvaraqda xo‘jalik yurituvchi sub’ekt yagona mulkdor ulushining miqdori aks ettiriladi. Xususiy korxona amaldagi qonun hujjatlariga ko‘ra o‘z ustavini ustav kapitali miqdorini ma’lum qilmasdan ham ro‘yxatdan o‘tkazish huquqiga ega.
Ustav kapitaliga ulushlarning kelib tushishi ustav kapitali hisob varag‘iga ta’sir ko‘rsatmaydi, balki muassis qarzini so‘ndiradi. Amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq ustav kapitaliga badallar daromad hisoblanmaydi va soliqqa tortilmaydi.
Muassis ustav kapitaliga turli aktivlarni kiritishi mumkin, biroq ularning turlari, albatta, korxona ustavida aks ettirilishi shart. Masalan, agar korxonaning ustav kapitali faqatgina pul mablag‘lari hisobiga to‘ldiriladi deb ustavda yozilgan bo‘lsa, u holda muassis ustav kapitaliga asosiy vositalarni kirita olmaydi. Bu hol ustav qoidasining buzilishi sifatida tavsiflanadi.
Korxona ro‘yxatdan o‘tganidan so‘ng ro‘yxatdan o‘tkazilgan ustav kapitali summasiga korxona oldida muassislarning qarzi vujudga keladi. Ta’sischilarning ustav kapitaliga bo‘lgan qarzlari bo‘yicha olib boriladigan hisob-kitoblarning hisobi 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha ta’sischilarning qarzlari» hisobvarag‘ida olib boriladi.
4610-hisobvaraq aktiv bo‘lib, debet saldosi ta’sischilarning oy boshiga bo‘lgan saldosini ko‘rsatadi. Debet oboroti hisobot oyida vujudga kelgan ta’sischilarning qarzlarini aks ettirsa, kredit oboroti ta’sischilar tomonidan o‘tkazib berilgan pul mablag‘lari, moddiy qiymatliklar va mulklar qiymatini ko‘rsatadi.
Ta’sischilar bilan olib boriladigan hisob-kitoblarning analitik hisobini yuritish uchun asos bo‘lib ta’sis hujjatlari, asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarni qabul-qilish-topshirish dalolatnomalari, kirim kassa orderlari va boshqalar hisoblanadi.
Ro‘yxatdan o‘tkazilgan ustav kapitali summasiga 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha ta’sischilarning qarzlari» hisobvarag‘i debetlanib, 8310-«Oddiy aksiyalar», 8320-«Imtiyozli aksiyalar» va 8330-«Paylar va ulushlar» hisobvaraqlari kreditlanadi.
4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha ta’sischilarning qarzlari» hisobvarag‘i bo‘yicha hisobvaraqlar korrespondensiyasi
Do'stlaringiz bilan baham: |
