Фан: Манзарали дендрология Ўқитувчи: қ. Х фал ф. д доцент Ф. М. Чоршанбиев

 

•  
• СОХТА КАШТАН –КОНСКИЙ КАШТАН- (AESCULUS) ТУРКУМИ
• Бу оиланинг вакилларн дарахт ўсимликлардир. Барглари панжасимон тузилган бўлиб, доира шаклида жойлашади, ёнбаргчалари йўқ. Гуллари йиғилиб, йирик шингил ҳосил қилади. Меваси кўсак бўлиб, уч паллага ажралади. Уруғи юмалоқ, силлиқ, ялтироқ, муртагининг уруғпаллалари серэт.
• Бу оила учун оддий сохтакаштан (Aesculus hippocastanum L.) ни мисол қилиб келтирамиз.
• Сохтакаштан катта дарахт, бўйи 25-30 м, диаметри 1 м келади. У ниҳоятда чиройли ўсимлик. Сохтакаштан апрель-май ойида гуллайди. Меваси октябрь ойида етилади, у тиканли, юмалоқ бўлиб, йирик, тўқ жигар ранг, ялтироқ битта уруғи бўлади. Кузда йиғиб олинган уруғлари баҳорда сепилса, 20-25 кунда униб чиқадн.

Бу дарахт Болқон ва Қрим ярим оролларида ўсадиган энг чиройли дарахт ўсимликлардан бири ҳисобланадн. МДҲ нинг Европа қисмида Москва ва Санкт-Петербург шаҳарлари атрофида экилади, лекин бу ерларда совуқдан зарарланади. Сохтакаштан соясевар ўсимлик. У унумдор нам тупроқли ерларда яхши ўсиб ривожланади. Ҳавонинг иссиқ ва қуруқ келиши унга ёмон таъсир этади. Бундай шароитда ёзнинг ўрталарига келиб барглари сарғайиб, қуриб қолади. Тўнкасидан кўкаради, илдизидаи бачкилайди. Уни уруғидан ва қаламчасидан кўпайтириш мумкин.

• Бу дарахт Болқон ва Қрим ярим оролларида ўсадиган энг чиройли дарахт ўсимликлардан бири ҳисобланадн. МДҲ нинг Европа қисмида Москва ва Санкт-Петербург шаҳарлари атрофида экилади, лекин бу ерларда совуқдан зарарланади. Сохтакаштан соясевар ўсимлик. У унумдор нам тупроқли ерларда яхши ўсиб ривожланади. Ҳавонинг иссиқ ва қуруқ келиши унга ёмон таъсир этади. Бундай шароитда ёзнинг ўрталарига келиб барглари сарғайиб, қуриб қолади. Тўнкасидан кўкаради, илдизидаи бачкилайди. Уни уруғидан ва қаламчасидан кўпайтириш мумкин.
• Сохтакаштаннинг яна бир неча турлари бўлиб, улар қуйидагилардир: Аesculus g1аЬга Willd., Сариқ гулли сохтакаштан (Аesculus осtапdга Marsh.), Павия сохтакаштани (Aesculus pаvia L.), Aesculus lutea Wang., Қизғиш сохтакаштан (Aesculus carnea Hayne). каби турлари бор. Уларнинг ҳаммаси Шимолий Америкада ўсади.. Шунинг учун кўкаламзорлаштириш ишларида улар катта аҳамиятга эга. Сохтакаштаннинг барча турларини шаҳар кўчаларига экиш тавсия қилинади.Тошкент шаҳри кўчаларида, паркларида сохтакаштан кўплаб ўстирилади.