Fan: algebra Sinf : 7G,E, j sana

Dars tipi: umumlashtiruvchi dars

Dars uslubi: Ko’rgazmali amaliy

Darsning ko’rgazmali qurollari: darslik, o’quv qo’llanma, plakatlar, tarqatma materiallar.

Darsning borishi:

1. Tashkiliy qism – salom-alik qilish, davomatni tekshirish, zarur ko’rgazmali qurol va jihozlarni darsga hozirlash;

2. O’tilganlarni takrorlash va yangi mavzuni boshlashga hozirlik –o’quvchilarning yangi mavzuni o’tishdan oldin bu mavzuga oid bilim darajalarini aniqlash, baholash va yangi materialni o’zlashtirishga tayyorlash; yangi dars maqsadini tushuntirish;

3. Mavzuni yoritish:

Ko'phadni ko'paytuvchilarga ajratishda ba’zan bir emas, balki bir necha usullar qo'llaniladi. Misollar keltiramiz:

1) a³-a ko'phadni ko'paytuvchilarga ajrating:

a³-a = a(a²-1)=a(a-1)(a+1).

Bu yerda ikkita usuldan foydalanilgan: umumiy ko'paytuvchini qavs­dan tashqariga chiqarish va kvadratlar ayirmasi formulasini qo'llash.

2. 
   (a²+1) -4a² ko'phadni ko'paytuvchilarga ajrating:
   

(a² +l)² -4a² = ((a² +1)-2 a)(( a² +1)+2a) =(а² +1-2а)(a² +1 + 2а) = (a² -2а + 1)(a² +2a + 1) = (a-1)²(а + 1)² .

Bu yerda qo'shiluvchilar umumiy ko'paytuvchiga ega emasligi sababli, avval kvadratlar ayirmasi formulasidan foydalanildi, so'ngra yig'indi va ayirma kvadratlarining formulalaridan foydalanildi.

3) 4x² - y² + 4x + 2y = (4x² - y²) + (4x + 2y)= (2x-y)(2x + y) + 2 (2x + y) = (2x + +y)(2x-y + 2).

Birhadlar umumiy ko'paytuvchiga ega bo'lmagani va biror formulani qo'llash mumkin bo'lmagani uchun, awal guruhlash usulidan foydalanildi, so'ngra esa kvadratlar ayirmasi formulasi qo'llanildi.

Ko'rib chiqilgan bu misollar ko'phadni ko'paytuvchilarga ajra- tishga doir topshiriqlarni bajarishda quyidagi tartibga rioya qilish foydali ekanligini ko'rsatadi:

1) umumiy ko'paytuvchini (agar u bor bo'lsa) qavsdan tash­qariga chiqarish;

2) ko'phadni qisqa ko'paytirish formulalari bo'yicha ko'pay­tuvchilarga ajratishga urinib ko'rish;

3) agar oldingi usullar maqsadga olib keimasa, guruhlash usulini qo'llashga harakat qilish.

Masala. Tenglikni isbotlang:

a³ + b³ =(a + b)(a² -ab + b²) (1)

Tenglikning o‘ng tomonidagi qavslarni ochamiz:

(a + b)(a² -ab + b²) = a³-a²b+ab² +a²b-ab² +b³ =a³+b³.

Tenglikning o‘ng tomoni chap tomoniga tengligi kelib chiqdi, ya’ni (1) tenglik isbot qilindi. Xuddi shu kabi

a³-b³ = (a-b) (a² +ab+b²) (2)

tenglikning to‘g‘riligi isbotlanadi.

(1) va (2) tengliklar mos ravishda kublar yig'indisi va ayirmasi deb ataladi. Bu formulalar ham ko'phadni ko'paytuvchilarga ajratishda qo'llaniladi.

Mavzuni mustahkamlash:

402-misol.(quvnoq shakllar usuli)

403. Ko‘paytuvchilarga ajrating. (kim chaqqon)

1) 36-x²=(6-x)(6+x) 2) a²-25=(a-5)(a+5)

3) y²-1=(y-1)(y+1) 3) 1-b²=(1-b)(1+b)

405-misol.

406-misol.

407-misol.

1) 2) 0,25a²-49b²=(0,5a-7b) (0,5a+7b)

3) 4) 0,09x²-16y²=(0,3x-4y) (0,3x+4y)

5. Darsga yakun yasash va baholash –O’quvchilarning mavzu bo’yicha savollariga javob berish, ularning o’zlashtirganlik darajasini aniqlash, darsning asosiy lahzalarini qayd qilish. Darsda faol qatnashgan o’quvchilarni tilga olish va baholash;

6. Uyga vazifa: 408-409-misollarni yechib kelish.

Fan: algebra

Sinf : 7^G,J Sinf : 7^E

Sana: 27.02.2020 yil Sana: 28.02.2020 yil

Mavzu: Misollar yechish

Darsning maqsadi:

a) Misollar yechish orqali ko‘phadni ko‘paytuv­chi­larga ajratishning bir necha usullarini qo‘llashni o’rgatish. Olgan bilimlarini amalda qo’llay olishlariga o’rgatish. Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan habardor bo’lish kompetensiya elementlarini shakllantirish.

b) Olingan bilimlarni xayotda qo’llay olish. O’quvchilarni o’zaro xurmat ruhida tarbiyalash. O’quvchilarda do’stona munosabatni tarbiyalash. O’quvchilarda milliy umummadaniy kompetensiya elementlarini shakllantirish.

c) O`quvchilarning xotirasini shakllantirish, dunyoqarashini kengaytirish. O’quvchilarni o’z-o’zini rivojlantirish kompetensiya elementlarini shakllantirish.

Fanga oid kompetensiyalar: o‘rganilgan matematik tushunchalarni va qoidalarni tushuntirib bera oladi, tegishli misollar keltira oladi;

ko‘rinishdagi ko‘paytmani topa oladi, qisqa ko‘paytirish formulalarin ikeltirib chiqara oladi;

, , kabi ko‘phadlarni chiziqli ko‘paytuvchilarga ajrata oladi;

Chiziqli va kvadratik ifodalarning yig‘indisi, ko‘paytmasi, kvadratlarin o‘z ichiga olgan formulalar bo‘yicha aniq va taqribiy arifmetik hisob-kitoblarni va ayniy almashtirishlarni bajara oladi;

Ifodalarda qisqa ko‘paytirish formulalarini aniqlay oladi va ularni qo‘llay oladi.