Фалсафий тафаккур эволюцияси. Қадимги давр, ўрта асрлар, уйғониш даври фалсафаси

Асосий оқимлар

• Халқ ҳаракати

• Бюргер-евангелизм (унинг етакчилари –М.Лютер, У.Цвингли, Ж.Кальвин);

• Энг машҳур гуманист-файласуфлар

• Данте Алигьери
• (1265-1321)
• «Тангри комедияси» муаллифи

• Франческо Петрарка (1304-1371) – «Ашулалар китоби», «Оламга нафрат» ва бошқа асрлар муаллифи

• Лоренцо Валла
• (1507-1557) «Асл эзгулик сифатидаги лаззатланиш ҳақида» асарининг муаллифи

• Данте ўз асарларида қуйидагиларни билдирган

• Насронийликни улуғлаган, шу билан бирга насронийлик таълимотининг тушунтириб бўлмас ғояларини кулгига олган;

• Инсонни улуғлаган;

• Инсон фақатгина Худо яратган вужуд ғоясидан узоқлашган;

• Инсонда ҳам Худонинг, ҳам табиатнинг хусусиятлари мавжуд ва улар бир бирига мос келади;

• Инсоннинг баҳтли келажагига ва ибтидоий эзгулигига ишонади;

• Петрарка схоластикага зид бўлган ғояларни адабиётга, фалсафага ва маданиятга олиб киради

• Инсон ҳаёти бир марта берилади ва у такрорланмасдир;

• Инсон Худо учун эмас, ўзи учун яшамоғи лозим;

• Инсон шахсияти жисмоний ва руҳий жиҳатдан эркин бўлиши керак;

• Инсонга танлаш ва ўзини намоён этиш эркинлиги хосдир;

• Инсон ўз кучига ишонган ҳолда баҳтга эришиши мумкин ва бунинг учун етарлича имкониятларга эга;

• Ўлимдан кейинги ҳаёт мавжуд эмас ва мангуликка фақат инсонлар ҳотирасидагина эришиш мумкин.

• Инсоннинг ички ва ташқи олами гўзалдир.

• Инсон ўзини Худога бағишламаслиги ва ҳаётдан лаззатланиши лозим;

• Лоренцо Валла ўз асарида қуйидагиларни билдирган

• Черков ғояларини рад этган;

• Схоластикани сунъийлиги ва ҳақиқатга тўғри келмаслиги учун танқид қилган;

• Оламнинг марказида инсонни қўйган;

• Инсон ва унинг ақли имкониятларига ишонган;

• Аскетизм ва таркидунёчиликни рад этган;

• Инсоннинг моддий ва маънавий эҳтиёжларини қондириш орқали лаззатланишни энг олий баҳт деб билган.

• Эркак ва аёл тенглиги тарафдори бўлган;

•