Фалсафанинг предмети, мазмун ва моҳияти, жамиятдаги роли

2. Ilmiy tadqiqot muammosining falsafa va fan tarixida qo`yilishi

• Ilmiy bilish masalasi ilmiy bilimlarning shakllanishi bilan bevosita bog‘liq. Ilmiy bilimlar qachon va qanday vujudga kelgan, degan savolga olimlar xilma-xil javob berganlar.
• Ayrim olimlar ilmiy bilish, uning ildizlari eng qadimiy davrlarga borib taqaladi, fanning ilk kurtaklari kishilik jamiyatining paydo bo‘lishi bilan bog‘liq maydonga kelgan, deb hisoblaydilar. Dastlabki bilimlarning ildizlari inson amaliyotiga borib taqaladi. Bu bilimlar odamlar hayotida kerak bo‘ladigan ko‘rsatmalar shaklida ma’lum bo‘lgan va avloddan avlodga o‘tib kelgan. Taniqli ingliz olimi Djon Bernal o‘zining “Jamiyat tarixida fan” degan kitobida “Bizning mexanizatsiya va ilmga asoslangan sivilizatsiyamiz aslida eng qadimiy davrlardagi moddiy texnika va ijtimoiy institutlar – hunarmandchilik va urf-odatlardan kelib chiqqan” deydi.

• Uning fiktricha, dunyoning asosida suv yotadi. Hamma narsa suvdan kelib chiqqan va yana suvga qaytadi.

• Anksimen (eramizdan oldingi 588-525 yillar)

• Anaksimen fikricha, barcha narsaning asosini havo tashkil etadi. Uning fikricha havo quyuqlashsa suv, yanada quyuqlashsa Yer va tosh, siyraklashsa olov vujudga keladi.

• Suqroq (miloddan avvalgi 469-399 yy. Sofistikaga aloqador faylasuflardan biri.

• Xususiyatlari

• Suqrot faoliyatining tarixiy ahamiyati

• Suqrot yirik falsafiy asarlarni yaratmagan bo`lsada, tarixga buyuk kolemist (bahsga chorlovchi) donishmand faylasuf sifati nom qoldirgan.

• Bilimni tarqatishga, fuqarolarning ma`rifatli bo`lishiga hayrixoh bo`lgan;

• Suqrot yaratgan va qo`llagan asosiy metod “mayevtika” nomini oldi. Uning mohiyati shundaki, mantiqiy usullar, qarshi savollar yordamida suhbatdoshni haqiqatni mustqail topishga yo`naltirish.

• Insoniyatning azaliy muammolari yaxshilik va yomonlik, muhabbat, halollik va shu kabilarga javob izlagan;

• Suqrot o`z falsafasini va ma`rifiy ishlarini maydonlarda xalq orasida ochiq muloqot tarzida olib borgan. Dialog mavzulari o`z davrining dolzarb muammolari xatto hozirgi kunda ham ahamiyatini yo`qotmagan: yaxshilik; yomonlik; baxt; halollik va shu kabilar bo`lgan.

• Hozirgi zamonda keng qo`llaniladigan “mayevtika” metodini yaratgan;

• Haqiqatga erishishning dialektik metodini yaratdi, uni erkin bahsda egallash mumkinligi isbotlagan;

• O`z ishining davomchilari shogirdlarini tarbiyaladi (masalan, Platon) qator “Suqrot maktablari” boshida turgan.

•