Факултети Ўзбек тили ва адабиёти



Download 133 Kb.
bet1/4
Sana29.05.2022
Hajmi133 Kb.
#619586
  1   2   3   4
Bog'liq
Umida metodologik dastur tayyor


ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
САМАРҚАНД ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ
ЎЗБЕК фИЛОЛОГИЯСИ факултети
ЎЗБЕК ТИЛИ ВА АДАБИЁТИ кафедраси

«КЕЛИШИЛГАН»
Ўзбек тили ва адабиёти кафедраси мудири проф. И.К.Мирзаев
________________________
«___» ___________2022 йил

«ТАСДИҚЛАЙМАН»
Илмий ишлар проректори доц.Ҳ.Хушвақтов ________________________
«___» ___________2022 йил



ДОКТОРАНТЛАР ВА МУСТАҚИЛ ИЗЛАНУВЧИЛАР УЧУН


Назарий-методологик дастур


Таянч докторант У.А.Убайдуллаеванинг
PhD докторлик диссертация мавзуси:


Алишер Навоий “Лайли ва Мажнун” достони терминларининг
лингво-когнитив таҳлили

10.00.01 – Ўзбек тили ихтисослиги


Илмий раҳбар: проф.И.К.Мирзаев

Самарқанд – 2022


Мавзунинг долзарблиги ва зарурати. Маълумки, ҳозирги ўзбек адабий тили қурилишида терминология алоҳида ўринга эга. Ўзбек терминологияси бир неча асрлик шаклланиш ва тараққиёт тарихига эга. Ўзбек терминологияси тарихи адабиётларда қуйидагича даврлаштирилади:

  • Қадимги туркий тил (VII-Х) терминологияси;

  • эски туркий тил (ХI-ХIV) терминологияси;

  • ‘ски ўзбек адабий тили (ХV-ХХ) терминологияси;

  • Шўролар даври ўзбек тили терминологияси;

  • истиқлол даври ўзбек тили терминологияси1.

Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, ҳозирги ўзбек терминологияси лексикаси таркибида қадимги туркий тил, эски туркий тил ҳамда эски ўзбек адабий тилида мавжуд бўлган лексик бирликлар ҳам ўз ифодасини топган. Ижтимоий-сиёсий, социал-иқтисодий (Дадабоев 1991), ҳарбий (Дадабоев 1990), ҳуқуқий (Турсунова 2009), зоологик (Абдушукуров 1998), китобат (Юлдашев 2005) ва бошқа терминологик лексиканинг шаклланиши айнан мана шу даврлардан бошлангани сир эмас. Эски ўзбекча терминлар ясалишига кўра туб ва ясама терминлардан иборат эди.
Эски ўзбек адабий тили терминологиясининг такомиллашувида , унинг янада юқорироқ босқичга кўтарилишида ўзбек адабий тилининг асосчиси Алишер Навоий ижодининг ўрни беқиёс. Навоий ва унинг замондошлари, издошларининг бадиий, тарихий, илмий асарлари лексик бойлиги таҳлилидан кўринадики, ўзбек тили ички имкониятларидан кенг фойдаланган ҳолда термин яратиш бу давр учун энг сермаҳсул усул ҳисобланган. Шунингдек, бу давр терминологияси ўзлашмалар ҳисобига ҳам шаклланди ва ривожланди. Навоий асарларининг тили ва услуби кўп жиҳатдан тадқиқ қилинган. Бироқ, Навоий асарларида терминларнинг акс этиши масаласи Навоийшунослик ҳам терминология олдида турган муҳим вазифалардан биридир. Алишер Навоий асарлари матнида ўз даврининг турли илм-фан, касб-ҳунарга оид терминларини қўллаган. Уларнинг баъзилари бугунги тилимизда ҳам сақланган бўлса, айримлари бутунлай истеъмолдан чиқиб, эскирган сўзга айланган. Навоий асарлари мазмунини, асл моҳиятини англашда қийинчиликларнинг борлиги маълум. Бу эса ўша давр тили ва ҳозирги ўзбек адабий тили ўртасидаги фарқланишлар билан бевосита боғлиқ. Мазкур диссертацияда тадқиқ қилинадиган “Лайли ва Мажнун” достонидаги терминлар тадқиқи бу борадаги муайян қийинчиликларни маълум даражада бартараф этишга ёрдам беради, деган умиддамиз.

Download 133 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish