|
Pedagogik ixlos va uni kasbga yo‘naltirishdagi ahamiyati
0 ‘qituvchi mehnatining jam iyat uchun juda katta
ahamiyat-
ga egaligi hamisha, hamma zamonda e ’tirof qilib qilib kelingan,
Hozirda 0 ‘zbekistonda olib borilayotgan ta ’lim sohasidagi islohot-
larda o ‘qituvchining roli va ahamiyati juda kattadir. 0 ‘qituvchilar
o ‘z faoliyatlarini yoshlami to ‘g ‘ri tarbiyalashga va jamiyatga yetuk
mutaxassisi sifatida tayyorlab berishni oldilariga maqsad qilib
qo‘yganlar. Bu sohada ular o ‘z kasblariga ixlos qilgan holda yon-
doshib, jam iyat qo‘ygan maqsadlar sari ildam bormoqdalar. Buning
uchun ular pedagogik ixlos asosida yoshlami o ‘zlari qiziqqan kasb-
larga yo‘naltirib borib ulami kelajakda yaxshi kasb egasi bo‘lishlari
uchun tayyorlab bormoqdalar.
Pedagogik ixlos - bu pedagogni o ‘z kasbiga bo ‘lgan sodiqligi,
uni
ta ’lim berish va tarbiyalash ishlaridagi jonkuyarligi, o ‘z
ishiga berilganligi, faolligi, xolisligi, ishiga vafodorligi, undagi
qobiliyatlar va bag‘ri kenglikning cheksizligi kabilar hisoblanadi.
217
Pedagogik ixlos tushunchasi keng qamrovli tushuncha b o ‘lib,
u pedagog shaxsini, pedagog ahloqini, pedagogik qobiliyatlami,
pedagog nutqini , pedagog psixologiyasi kabi qator tom onlam i
o ‘zida qamrab olgandir. Pedagogik ixlos pedagogni uzoq yillar
davomida pedagogik faoliyatga chin qalbidan xizmat qilish bilan
bog‘liqdir. Pedagogik ixlos bu pedagogning sabr - toqati, chidam
bilan yosh avlodni tarbiyalash jarayoni b o iib , pedagogni oldiga
qo‘yilgan barcha talablam i o ‘z vaqtida bajarib borib obro‘ga ega
b o iis h jarayonidir.
Pedagogning bu faoliyati juda qiyin, k o‘plab mehnatni talab qila-
digan faoliyat turi hisoblanadi.
Pedagogni o‘z kasbiga mavjud b o ig a n ixlosi uni kasbga yosh
lami yo‘naltirishda ahamiyati juda katta bo iad i. Pedagogik ixlos eng
avvalo pedagogni o ‘z kasbni sevishdan boshlanadi. Pedagog yosh
lar bilan ishlashdan charchamaydi, ulami sevadi va ulami malakali
boiishlariga yordamlashadi. Pedagog o‘z kasbiga sadoqatli b o iish
218
bilan birga u jam iyat oldidagi m as’uliyatni ham sezib turadi. Qa-
dimgi grek filosoflaridan biri b o ig a n Platon, agar kavishdo‘z yo-
mon usta bo ‘lsa, davlat bundan unchalik ko‘p zarar ko‘rmaydi
- fuqarolar bir muncha yomonroq kiyinib yuradilar, xolos, ammo
bolalarni tarbiyalovchi kishi o ‘z vazifalarini yomon bajarsa, mam-
lakatda nodon va yomon odamlaming butun bir avlodi vujudga ke
ladi, deb yozgan edi. Demak, pedagogni o ‘z kasbiga b o ig a n ixlosi
orqali, jamiyatga yaxshi insonlar etishib chiqadi va ular jamiyat
manfaatlari uchun xizmat qiladilar.
0 ‘z kasbiga ixlos qilgan pedagoglar tanlagan kasblaridan no-
limaydilar, uzlarini har doim shu kasbga loyiq tutishga intiladilar.
Pedagogik ixlos bu o ‘ziga yarasha chidam va sabr - toqatni talab
qiladi. Yillar davomida pedagogda o ‘z kasbini ardoqlash, kasbga
tegishli b o ig a n mahoratni o ‘sib borishi, kasbga ijodiy yondoshish
kabi xislatlar shakllanib boradi. Taniqli pedagoglardan biri kasbiga
b o ig a n ixlosni quyidagicha ko‘rsatib beradi. Mening butun hayo-
tim o ‘zim uchun yorqin hayot b o id i. Umrimda zerikkan vaqtim
boiganini bilmayman... 0 ‘z ota - onalariga nisbatan meni ko‘proq
yaxshi ko‘radilar. Yaxshi k o ‘rishlarining boisi shuki, men ularga
butun hayotimni tikkanman. Meni k o ‘z o ‘ngimda ular o ‘sib rivoj-
lana boshlaydilar, ularning fikrlari tarkib topadi, ularda eng yax
shi odatlar vujudga keladi. Ular kitob bilan ishlashni o ‘rgana
boshlaydilar, kitob esa insonning eng katta xazinasidir. Bu fikrlarni
aytayotgan muallim o ‘z kasbini sodiq insoni, o ‘z kasbiga ixlos
qo‘ygan ulug‘ zotdir.
Pedagogik ixlos - bu o ‘qituvchining o ‘z kasbiga b o ig a n sodiqligi
va shu y o id a g i doimiy izlanish hisoblanadi. Ixlos bu psixologik
tushuncha b o iib insonni biror bir kasbga, hodisaga b o ig a n so
diqligi, bu kasbni o ‘zgartirmasligi, har doim shu kasbni ulugiashi
bilan b o g iiq jarayondir. Insondagi ixlos o ‘ziga eng avvalo ehti-
219
yojni, manfaatni qamrab olib, shundan kelib chiqqan holda unda
shakllanadigan qiziqishlar, motivlar, ustanovkalarga asoslanadi. In
sondagi ixlos uning faoliyatini barcha sohalarida ko‘zga tashlanadi.
Inson biror kasbga ixlos qilishi uchun bundan tashqari unda iroda
kuchi, diqqatning o ‘ziga xos tomonlari, hayol, tafakkur, o ‘ziga xos
bo‘lgan individual - psixologik xususiyatlar shakllantirilib borilishi
kerak bo‘ladi.
Pedagogik ixlos - bu pedagogni o ‘z kasbiga b o ‘lgan irodaviy
tomonlami mujassamlantirgan jarayon b o iib , yoshlam i kasbga
tayyorlashda juda katta kuchni sarf qilishni talab qiladi. Peda
gog o ‘z qobiliyatlaridan kelib chiqqan holda yoshlam i kasb -
hunarga y o ‘naltirib turadi, ularga bilim lar berib borib, malaka-
larini tarbiyalaydi, kasbga xos bo‘lgan layoqatni shakllantirishga
ko‘maklashadi. Pedagogning o ‘z kasbiga b o ‘lgan sadoqati, yosh
lami kasbga yo‘naltirishda irodaviy kuchni, aqliy salohiyatni sarf
qilishni talab qiladi. Bizga m a’lumki yoshlar o ‘ziga xos bo‘lgan
xulq - atvorga egadir. Ulami shu kasblarga y o ‘naltirish uchun esa
pedagog o ‘z kasbini yaxshi bilishi va boshqa fanlar, kasblar haqida
bilimga ega bo‘lishi kerak b o‘ladi. Albatta pedagogdagi qat’iylik,
chidam, mehnatkashlik, bolalami o ‘zini ketidan ergashtira olishlik
kabi qobiliyatlar pedagogni mehnatini ro‘yobga chiqaradi.
K o‘rinib turibdiki, pedagogik ixlosni yoshlami kasbga yo‘nalti-
rishdagi ahamiyati nihoyatda katta va bu ixlos pedagogni faoli
yatini yuzaga chiqishi uchun zarurdir. Pedagogni ixlosini taqdirlab
turilishi, y a ’ni uni moddiy va m a’naviy rag‘batlantirish pedagog
dagi ixlosni yanada oshiradi.
0 ‘qituvchidagi pedagogik ixlosni shakllantirshda uning shaxsiy
va qisqacha xarakteristikasini quyidagicha tasavvur qilish mumkin.
• Yuksak darajadagi fuqarolik javobgarligi va ijtimoiy faollik;
• Gumanistik y o ‘nalish, bolalarga bo‘lgan muhabbat;
220
•
M a’naviy madaniyat, ziyolilik;
•
Ilmiy - pedagogik tafakkuming innavatsion stili, yangi qad-
riyat va ijodiy qirralami yaratishga tayyor b o iish , yuksak kasbiy
mahoratni ko‘rsata olish;
• Jismoniy va psixologik sogiom lik kasbiy layoqatlilik;
• Mustaql o ‘z - o ‘zini ta’lim olishi uchun b o ig an ehtiyoj va
unga tayyor boiish .
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
