F. R. Abduraxmonov z. E. Abduraxmonova

S
  Asosiy  komponentlar
S
  Maktab  komponenti
0 ‘qitish  jarayonini  tashkil  qilish:
•  Individual  tanlov  asosidagi  darslar;
•  Darslar;
•  Individual  reja (master -  klass);
•  Intensiv  (ingliz tili);
•  Individual  o ‘qitish;
•  Seminar;
•  Amaliyot;
•  M a’ruza;
•  Maslahat;
•  Ekskursiya;
•  Trening;
0 ‘qitish jarayonining  shakllari;
•  Kollektiv
•  Guruhiy
•  Individual
•  Mustaql
0 ‘qitish jarayonining  metodlari;
201

---

■  Muammoviy -  izlanuvchi;
■  Muammoviy;
■  Eksprimental;
■  Rejalashtirilgan
■  Analitik;
■  Mustaql;
■  Frontal va sh.k.
0 ‘quv  tarbiyaviy  jarayonda o ‘quvchilarni  individual  shakllan- 
ishiga differensial o ‘qitishning xarakteri ham  o ‘z ta ’sirini  o ‘tkazadi. 
0 ‘quvchilami  o ‘qitishni  differensiallash  pedagogik jarayonni  indi­
viduallashtirish  sifatida  k o ‘zga  tashlanadi  va  asosli  ta ’limni  tash­
kil  qilish  sifatida  b o ‘lishi  mumkin.  Bular  asosida  ta ’lim  kompo- 
nentlarini  amalga  oshiriladi.
Differensiatsiyani  quyidagi  k o ‘rinishlari  farqlanadi:
>   Regional -  maktab  tiplari  b o ‘yicha  (maxsus  maktablar, gim- 
naziya,  litsey,  kollej, xususiy  maktablar,  kompleks o ‘quv binolari).
>   Maktab  ichidagi  (darajasiga  asosan,  profil  bo ‘yicha,  alo­
hida,  chuqurlashtirilgan,  kasbga  y o ‘naltirish,  potoklar);
>   Parallel  tarzda  (har  xil  darajadagi  guruhlar  va  sinflar:  gim- 
naziyaga xos,  litseyga xos  va sh.k.);
>   Siniflararo (fakultativlar,  y o ‘naltiruvchi,  har xil yoshdagi gu­
ruhlar);
>   Sinf  ichidagi  yoki  fanlar  ichidagi  (sinf  tarkibidagi  guruh).
Differensatsiyani  quyidagi  usullari  o ‘zini  oqlaydi:
•  Vazifaning  mohiyati  hamma  sinf  uchun  bir  xilligi,  lekin 
kuchli  o ‘quvchilarga  masalani  yechish  vaqti  qisqartiriladi.
•  Vazifaning  mohiyati  hamma  sinf uchun bir xil,  lekin  kuchli 
o ‘quvchilarga ko ‘proq  hajmda  va  murakkabroq  tarzda beriladi.
•  Sinf uchun umumiy vazifa beriladi, lek in k u ch sizo ‘quvchilarga
202

---

yordam  beruvchi  m ateriallar  beriladi  ( tayanch  sxemasi,  algoritm, 
jadval,  namuna, javob  va  sh.k.).
•  Kuchli,  o ‘rta  va  kuchsiz  o ‘quvchilarga  kuchli  va  mohiyati 
jihatidan  har xil  darajadagi  darslardan  foydalaniladi.
•  Tavsiyaetilgan  bir qancha  variantdagi  vazifalaro‘quvchilarga 
tanlash  uchun  tavsiya  etiladi.  K o‘proq  materiallarni  mustahkam- 
lashda  foydalaniladi.
О ‘qish davomida  differensiatsiyadan  foydalanish shaxsni  ijodiy 
imkoniyatlarini  shakllanishiga;  faollikni  oshishiga  va  o ‘quv  mo- 
tivlarini kuchayishiga ,  ijodiy  pedagogik  tafakkumi  shakllanishiga 
olib  keladi.
0 ‘qishni  individuallashtirish  va  differensiatsiyalashni  muhim 
asoslaridan  biri  bu  o ‘quvchining  psixologik  xususiyatlarini  hi­
sobga olish  bilan  b o g iiq  jarayondir.
Kasb tanlovchining  diffem sial  va individual tomonlari b o ‘yicha 
K.M .Gurevich tomonidan  ilmiy izlanish ishlari  olib borilgan.  Uning 
ishlarida  insonning  temperam entlaridan  kelib  chiqqan  holda  kasb 
tanlashning  muhim  tomonlari  yoritib  berilgan.