F. R. Abduraxmonov z. E. Abduraxmonova

3.4.  K asb  psixologiyasi va  o ‘quv faoliyati  m otivlari,
ularni  klassifikatsiyasi
204

---

jarayondir.  Motivlarni  tushunilgan  va  aniq  ta ’sirdagi  turi  mavjud. 
0 ‘quvchi  nima  uchun  o ‘qishi  kerakligini  tushunadi,  lekin  bu  uni 
o ‘quv  faoliyati  bilan  shug‘ullanishi  uchun  yetarli  b oim ay d i.  Aniq 
sharoitlarda  tushunilgan  motivlar  aniq  ta ’sirga  ega  b o ‘ladi.  Misol 
uchun,  birinchi  sinf o ‘quvchisi  iloji  boricha  dars  qilishni  cho‘zishga 
intiladi. U dars tayyorlash kerakligini tushunadi, b o im asa ota-onasini 
xafa qilishi,  ikki  olishi  mumkinligini  anglaydi,  shu bilan  birga o ‘qish 
uning  majburiyati.  Vazifasi  ekanligini  tushunadi.  Lekin  bularning 
hammasi  uni  dars  qilishga  majbur  qila  olmaydi.  Bolaga  endi  shun­
day  deyilsa:  “Darsni  tayyorlamaguningcha  o ‘ym shga  chiqmaysan 
deyilsa”,  u  holda  bunday  ogohlantirish  unga  ta ’sir  etib  uy  vazifasini 
bajaradi.  Bolaning ongida so‘zsiz boshqa motivlar (yaxshi baho olish, 
o ‘z burchini  ado  etish)  mavjud,  lekin bular  tushuniladigan  motivlar.