F. K. Kamilova

2.1 . Turizm rivojlanishiga ta’sir qiluvchi omillar
Xalqaro turizmning rivojlanishi qurilish, zamonaviy aeroport, yo ila r, 
d o ‘konlar, kinoteatrlar, shaharlarning farovonligi, yodgorliklar o'rnatish 
va hokazolar bilan amalga oshadi.
Turizm bilan chambarchas bog'liq tarmoqlardan tashqari iqtisodning 
avtomobil sanoati, oziq-ovqat, to'qim achilik sanoatlari, kiyim-kechak 
va hokazolar ham o ‘z t a ’siriga ega.
M e h m o n x o n a qurilishiga m ablag‘ ajratilishi sanoat yuksalishini 
jadallashtiradi.
Xorijiy tu riz m o z iq -o v q a t san o atig a sezilarli t a ’sir o 'tk a z a d i. 
K o 'p g i n a tu ris tlar q a r i n d o s h - u r u g ‘ va ta n is h -b ilis h la r n ik id a kuu 
k e c h irib , uylarni ijaraga olib yoki xususiy villalarda yashab, m e h ­
m o n x o n a xizmatidan foydalanmaydilar. Xorijiy turistlarning bu toifa- 
si o z iq -o v q a t m ahsulotlarini sotib olishga katta m ablag' sarflay- 
dilar. Misol uchun, fransuzlarning hisobiga ko'ra, xorijiy turistlarning 
o z iq -o v q a t m ahsulotlarini sotib olishga sarflaydigan xarajatlari b u ­
t u n xorijiy tu riz m d a n keladigan fo ydaning 8,4 % ini tashkil qiladi. 
Bu y e rd a shuni hisobga olish kerakki, F ra nsiyaning o 'z id a f ra n s u z ­
larn in g sayohati u q ad ar m u h im tu sh u m olib kelmas, lekin xorijiy 
s a y o h atc h ila rn in g xarajati m am lak atga k o ‘plab valuta olib keladi. 
S h u n d a y qilib, turistlar iste’mol bo zo rin i kengaytirishni talab q ila ­
di. X ususan, Fransiyadagi avtoturizm ning rivojlanishi oqibatida katta 
m iq d ordagi maxsus yarim tayy o r m ah su lo tla rni ishlab chiqarishga 
olib keldi.
Avtoturizm haqida to'xtalib, shuni t a ’kidlash kerakki, xorijiy t u ­
rizm tushum ining 14,6 %i yog‘-m o y mahsulotlariga t o ‘g ‘ri keladi.
T urizm ning o ‘sishi mamlakat um um iy iqtisodiy o'sishining m uhim
omillaridan bo'lmish yo‘l qurilishini kengaytirishga turtki bo'ladi. Fran 
siyada 101 ming o'rinli 12 turistik m arkazning qurilishi uchun 127
23

---

yirik yo'llar qurildi. Bu omillar shuni ko'rsatadiki, turizm mam lakat- 
dagi sharoitni hamisha rag’batlantirib turadi.
T u riz m n in g rivoji o x ir-o q ib a td a jam o a t ishlab c hiq a rishin ing
o'sishiga, uning tizimlarini yaxshilashga, iqtisodiyotning turizmga 
to'g'ridan to'g'ri aloqador bo'lmagan sohalarida ham m ehnat unum - 
dorligining oshishiga ko'maklashadi.
X a lq a ro t u r is tik i s t e ’m ol k o 'p s o n li iq tis o d iy j a r a y o n l a r n i
rag'batlantiradi, noturistik tarmoqlar uchun qo'shimcha bozorlar ochadi 
va bu bilan ishlab chiqarishning rivojiga, yangi texnologiya qo'llashga 
sharoit yaratadi.
Turizmga to'g'ridan to'g'ri aloqador bo'lmagan sohalarga h am uning 
sezilarli t a ’siri borligini, masalan, Fransiyadagi 10 vazirlikning turizm 
sanoati uchun m a’lum mablag' ajratishi tasdiqlab turibdi.
H ar tom on lam a xarakterli kuchga ega bo'lgan xalqaro turistik 
iste’mol ko'pgina tarmoqlarning kengayishiga olib keladi va bunda 
eng yaxshi to v a rd a n to rtib to g ' c h a n g 'i sporti u c h u n m e x a n ik
ko'targichlar ishlab chiqarishigacha ta ’sir qiladi.
Turizmning bu qadar keng rivoji avtomobilning karvon (g'ildirakli 
uy-pritsep), degan yangi turi ni vujudga keltirdi. Keyingi yillarda avtomo­
bilning yana bir ajoyib turi — kemping-karov (sintetik va oshxona 
jihozli o'ziyurar uy) kashf etildi.
Dengiz bo'ylaridagi turistik markazlarning paydo bo'lishi yaxta, 
parusnik, kater kabilarni, tog' turizmining rivoji esa tog' chang'i jihoz- 
larini ko'paytirishni taqozo etadi.