F. K. Kamilova

IS B N 9 7 8 - 9 9 4 3 - 3 9 1 - 2 1 - 5
U DK : 3 3 8 .4 8 ( 0 7 5 )
7 9 6 .5 ( 0 7 5 )
B B K 6 5 .4 3 3
K25
T a q r iz c h ila r : prof. Q .A. A lim o v
dots . A.A. Esh ta yev.
I S B N 9 7 8 - 9 9 4 3 - 3 9 1 - 2 1 - 5
© « O 'z b e k is to n fa y la su fla ri m illiy ja m iy a ti» n a s h riy o ti, 2 0 1 1 .

---

K IR IS H
Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida mamlakatdagi kor 
xonalar xalqaro raqobatda muvaffaqiyat qozonishga intilishi lo/im. 
Buning uchun h a r bir korxona nafaqat samarali xo‘jalik yuritishi, balki 
o 'z iste’molchilarining ehtiyojlarini boshqalarga qaraganda to'liqroq 
qondirishga harakat qilishi kerak.
M am lak atim iz Prezidenti Islom Abdug'aniyevich Karimov o 'z
asarida qayd etganidek: «2008-yilda yalpi ichki mahsulotning o'sish 
sur’atlari 9 foizni, sanoatda 12,7 foizni, jum ladan, iste'mol tovarlari 
ishlab chiqarishda 17,7 foizni tashkil etdi, xizmat ko'rsatish hajmi 
21,3 foizga o 'sd i» 1.
Albatta, ish o'rinlari sonini ko'paytirishda xizmat ko'rsatish va servis 
sohasini rivojlantirish va kengaytirish m uhim o 'rin tutadi. 2008-yili 
aloqa, axborotlashtirish, moliya, bank, transport xizmati ko'rsatish, 
maishiy texnika va avtomobillarni t a ’mirlash sohalari ancha yuqori 
sur’atlar bilan rivojlandi. So'nggi to'rt yil m obaynida yiliga o 'rtacha 
50 foiz o'sishni t a ’minlayotgan axborot-kommunikatsiya texnologiya­
lari sohasida xizmat ko'rsatish jadal rivojlanayotganini alohida t a ’kidlash 
lozim. N atijada xizmat ko'rsatish sohasining yalpi ichki mahsulotdagi 
ulushi 2007-yildagi 42,5 foizdan 2008-yilda 45,3 foizga o 'sdi2. Bugun- 
gi kunda respublikamizda turistik faoliyat bilan 400 dan ortiq korxona 
litsenziya asosida shug'ullanmoqda, mamlakatimizda turizm sohasidagi 
tadbirkorlik davlat tom onidan har tom onlam a qo'llab-quw atlanm oqda. 
O'zbekiston Respublikasi soliq qonunchiligida xorijiy sarmoyadorlarga 
berilayotgan imkoniyatlar to'liq yoritilgan. Turizm sohasidagi davlat 
ahamiyatiga ega bo'lgan bir qator sarmoyadorlar hukum at tom onidan 
kafolatlangan. Toshkent, Samarqand, Buxoro, Xiva shaharlarida y a n ­
gi tashkil etilgan turistik tashkilotlar 3 yildan ko'p bo'lm agan vaqtda 
dastlabki foydani olgunlarigacha barcha soliqlardan ozod qilinadilar. 
“ Sharq darvozasi” deb nom olgan Vatanimiz poytaxti — azim Toshkeni 
serquyosh O'zbekistonimizning boy tarixi va betakror ko'rk-u taro- 
vatini o'zida yaqqol namoyon etad i”3.
1 ls lo m K a rim o v . J a h o n m oliy aviy-iqtisodiy inqirozi, O 'z b e k i s t o n s h a r o itid a uni 
b a r t a r a f e ti s h n i n g y o 'lla ri va choralari. T o s h k e n t. « O 'z b e k i s t o n » , 2009-yil. 15-b.
2
Islo m K a rim o v . J a h o n m oliy aviy-iqtisodiy inqiro zi, O 'z b e k i s t o n sh a r o itid a uni 
b a r t a r a f e ti s h n i n g y o 'lla ri va c horalari. T o s h k e n t. « O 'z b e k i s t o n » , 2009-y il. 25-b.
3 P re z id e n t Islo m K a r im o v n in g T o s h k e n t sh a h r in in g 2200 yilligiga b ag 'is h la n g a n
ta n t a n a li majlisd agi n u tq i. Xalq so'zi, 2009, 2-s en tab r.
3

---

X a lq a ro t u r i z m n i n g m a m l a k a t d a k ic h ik b iz n e s va x u su siy
ta d b irk o rlik n i rivojlantirish
s h a ro itid a g i tak o tn illash u v i j a h o n
amaliyotida turistlarga mazkur xizmatlar bozorlaridagi narx-navoga 
qarab k o'p variantli m ehm o n x o n a servisini taklif qiladi. H a r yili 
ommaviy axborot vositalari ko‘p sonli mijozlarga mazkur servis turidagi 
faoliyatning yangi shakllari haqida m a ’lumot beradi. 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov O'zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisi Q o n u n c h ilik palatasi va S e n a tin in g q o 's h m a majlisidagi 
m a’ruzasida O'zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini yanada rivojlantirish 
borasida to'xtalib “ ... bizning yaqin istiqboldagi eng m uhim vazifamiz 
boshlagan ishlarim izni izchil davom ettirish — iste 'm o l tala b in i 
kengaytirish maqsadida sotsial sohani rivojlantirish, m ehnatga haq 
to'lashni yanada oshirish, xizmat ko'rsatish sektorini, infratuzilma 
obyektlarini rivojlantirishga, transport va kommunikatsiya loyihalari 
amalga oshirilishiga alohida e ’tibor berishdir” 1 deb t a ’kidlab o'tdilar.
S h u n i n g d e k , O 'z b e k i s t o n R e sp u b lik a si P r e z i d e n t i Islo m
Karimovning 2 010-yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish 
yakunlari va 201 l-yilga mo'ljallangan eng muhim ustuvor yo'nalishlarga 
b a g 'ishlang an O 'z b e k isto n Respublikasi Vazirlar M a h k am a s in in g
majlisidagi m a’ruzasida ta'kidlanganidek, 2010-yilda “xizmat ko'rsatish 
va servis sohasida 13,4 foiz o'sishga erishildi, so'nggi o 'n yilda esa 
aholiga ko'rsatilgan pullik xizmatlar hajmi, kishi boshiga hisoblaganda, 
qariyb 20 barobar oshdi'” . 2000—2010-yillar mobaynida xizmatlar sohasi 
37 foizdan 49 foizga o'sdi.
Turizmning jah o n xo'jaligidagi hissasi yil sayin oshib, u mamlakat 
iqtisodida muhim o 'rin tutmoqda. Mazkur soha dunyodagi ko'pgina 
davlatlarning darom ad manbai sifatida ularning milliy iqtisodiyotiga 
ijobiy ta ’sir etmoqda. Shu jihatdan, O'zbekistonda mazkur tarm oqqa
1 I.A .K ar im o v . M a m l a k a t i m i z d a d e m o k r a t i k i s lo h o t la m i y a n a d a c h u q u r l a s h t i r i s h
va fu q aro lik j a m i y a t i n i rivojlantirish kon sc psiy asi: O 'z b e k i s t o n R e sp u b lik a si O liy
Majlisi Q o n u n c h i l i k p a la ta s i va S e n a t i n i n g q o ' s h m a majlisidagi m a ’ruzasi. — Т.: 
O 'z b e k i s t o n , 20 10. — 56-b.
2 I.A .K a r im o v . B a r c h a reja va d a s t u r la r im iz V a ta n im iz t a r a q q iy o t in i y uksaltiris h, 
x a l q i m i z fa r o v o n l i g i n i o s h i r i s h g a x i z m a t q iladi: 2 0 1 0-yilda m a m l a k a t i m i z n i
ijti m o i y -iq t is o d iy rivojlantiris h y a k u n la r i va 2 0 1 1-vilga m o 'l j a l l a n g a n e ng m u h i m
u s t u v o r y o 'n a l i s h l a r g a b a g 'i s h l a n g a n O 'z R V azirlar M a h k a m a s i n i n g majlisidag i 
r n a ’ruzasi. - Т.: O 'z b e k i s t o n , 2011. — 48-b.
4

---

e ’tibor kuchaytirilmoqda. Xalqaro turizmni o ‘rganishda m ehm onxona 
xizmatlariga ham alohida e'tibor berish zarur. M ehmonxonalarda scrvis 
xizmatlarini ja h o n andozalariga moslashtirish, ulardagi xizmat turlarini 
takomillashtirish va sifatini oshirish, ularni o ‘rganishda marketing makro 
va mikro m uhiti tadbirlarini qo'llash soha rivojini t a ’minlaydi. Dem ak, 
ushbu sohani rivojlantirish mamlakat iqtisodiyotini yuksalishiga olib 
kelar ekan, bugungi kunda uning ja h o n miqyosidagi holatini tahlil 
qilish maqsadga muvofiqdir.
Bugungi kunda respublikamizda turistik faoliyat bilan 400 dan 
ortiq korxona litsenziya asosida shug'ullanm oqda, mamlakatim izda 
turizm sohasidagi tadbirkorlik davlat tomonidan har tomonlama qo'llab- 
quw atlanm oqda. Fikrimizning dalili sifatida turizm industriyasida xorijiy 
sarmoyadorlarga berilayotgan imkoniyatlarni keltirish mumkin. Bundan 
tashqari, turizm biznesini rag'batlantirish m aqsadida yangi turizm 
obyektlarini tashkil etishda kamaytirilgan foizlarda kredit berish joriy 
etilgan.
M am lakat xazinasiga turizm dan tushgan valuta hajmi va yangi ish 
o ‘rinlarini tashkil topishi turli qo 'shim ch a xizmatlarning kengayishi 
bilan bog'liq. Agar asosiy xizmatlar o 'z ichiga turistlarni joylashtirish, 
ovqatlantirish, transport xizmatlarini ham olsa, q o'shim ch a xizmatlar 
turistik xizmat samaradorligini yanada oshirishga qaratilgan bo'lardi. 
J um ladan, suvenir savdo shoxobchalarini, milliy sa n ’at buyumlarini 
sotishni kengaytirish maqsadga muvofiqdir.
Xorijiy turistlarni jalb qilishni kengaytirish uchun viza bilan bog'liq 
talablarni yengillashtirish zarur. O'zbekistondagi turistik mahsulotlarga 
xorijiy turistlarni jalb etishning oson va yengil yo'llarini izlab topish, 
m ehm onx on alarda yaxshi sharoitlar yaratish zarur. Ulardagi xizmat 
sifatini yaxshilash, xalqaro andozalarga moslashtirish lozim.
Xorijiy turistlar sonini ko'paytirish uchun O'zbekistonning turistik 
im ko n iyatlarini jah o n n in g barch a chekkalaridagi iste’m olchilariga 
marketing faoliyatlarini qo'llab axborot yetkazish zarur.
Barcha tarm oqlar qatori turizm sohasi ham professional kadrlarga 
juda m uhtoj. O'zbekistonda turizmning rivojlanish modelini tezroq 
shakllantirishda yuqori malakali kadrlar o'rni katta. Xalqaro andozalarga 
mos keladigan mutaxassislarni tayyorlash bu tarm oq rivojlanishiga ijobiy 
t a ’sir etadi.
lqtisodiyotni modernizatsiyalashni yanada chuqurlashtirish davrida 
turizm bozori ko'lamini kengaytirish va xorijiy investitsiyalarni turizmga
5

---

jalb etish asosiy masalalardan biridir. “ Xalqaro turizm b ozo ri” fanini 
o'rganishning muhimligi uning xalqaro darajadagi turistik bozorga 
asoslangan amaliy ahamiyatidan kelib chiqadi.
Xalqaro andozalarga mos keladigan mutaxassislarni tayyorlash bu 
tarmoq rivojlanishiga ijobiy ta'sir etadi.
Ushbu o'quv qo'llanm a Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti 
“Xalqaro tu riz m ” fakulteti, “ Servis” kafedrasi professori Kamilova 
Firuza Kuchkarovna va «Marketing» kafedrasi tadqiqotchisi Kamilov 
Zafarjon Kam olovichlar to m o n id a n tayyorlandi. O 'quv q o 'lla n m a
haqidagi fikr-mulohazalar va takliflarni mualliflarsamimiyat bilan qabul 
qiladilar.

---