Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

 
6-боб. Педагогик (дидактик) концепциялар, таълимнинг турли 
моделлари ва ривожланиш йўналишлари. Таълим қонуниятлари ва 
дидактик тамойиллар 
 
 
6.1. Педагогик (дидактик) концепциялар ва парадигмалар 
тавсифи 
“Концепция” лотинча сўз бўлиб, “тушуниш”, “тизим” каби маъноларни 
англатади: бирор нарса, ҳодиса ёки жараёнга қарашлар тизими; бирор нарса, 
ҳодиса ёки жараённинг асосий моҳияти.
Концепция – 1) табиат ва жамиятдаги жараёнлар ва нарса-ҳодисаларга 
доир қарашлар тизими; 2) ислоҳот, дастур, лойиҳа, режаларни амалга оши-
ришга доир ҳаракатлар стратегияси; 3) фаолият хилма-хил турларининг конс-
труктив тамойили.
Педагогика фанида концепция деганда таълим, тарбия ва шахс камолоти 
жараёнларининг моҳиятини яхлит ҳодиса сифатида тушуниш асосида уни 
амалга ошириш воситалари тизимини ташкил этиш усули назарда тутилади. 
Концепцияда асосий эътибор педагогик фаолият стратегиясини ишлаб чи-
қишнинг асосий йўналишлари ва тамойилларига қаратилади, яъни: 

---

141 
2) педагогик концепция – педагогик объектлар, педагогик тамойиллар ва 
методлар моҳиятини очиб берувчи етакчи ғоялар тизими; 
2) дидактик концепция – таълим жараёнини тушуниш, унинг етакчи ғоя-
ларини шакллантиришга имкон берувчи тизимлаштирилган назария; 
3) ўқитиш ва ўқиш концепцияси – ўқув жараёнининг моҳияти, мазмуни, 
методикасини тушунишга доир қарашлар тизими ёки умумлашган ғоялар йи-
ғиндиси. 
Замонавий педагогика – маърифат, таълим ва тарбиянинг мақсади, вази-
фалари, мазмуни, методлари, ташкилий шакллари ва воситалари ҳақидаги фан 
бўлиб, одамнинг қобилияти, мустақил фикр юритиши ва инсонпарварлигини 
ривожлантиришда, шахс камолотини таъминлашда педагогика фанининг роли 
бениҳоя каттадир.
Юқорида таъкидлаб ўтилганидек, фалсафий назариялар кўплаб педаго-
гик (дидактик) концепциялар ва таълим-тарбия тизимларининг асосида ётади. 
Тегишли фалсафий йўналишларга асосланган асосий педагогик концепция-