Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

Педагогик жараён – ижтимоий тажрибани ўтказиш ва ўзлаштириш мақ-
садида катта (ўқитувчи) ва ёш (ўқувчи) авлод ўртасида махсус ташкил этил-
ган, ўқувчиларнинг шахсий хусусиятлари ва сифатларини қайта ўзгартиришга 
йўналтирилган ўзаро таъсир ёки ҳамкорлик. Педагогик жараён муайян таъ-
лим-тарбия тизимлари доирасида маълум бир вақтда махсус ташкил этилади. 
Педагогик жараён мустақил ўқиш (таълим олиш) билан узвий боғланган 
бўлиб, одамнинг ривожланиши ва шахснинг шаклланиши, яъни камол топи-
шини таъминлайди: 

 мустақил ўқиш – инсоннинг ўз қизиқишлари доирасидаги билимлар-
ни излаши ва уларни ўзлаштириши билан боғлиқ фаол билиш фаолияти;

 одамнинг ривожланиши - одамнинг анатомик-физиологик тузилма-
сида, асаб тизими ва руҳиятида, билиш ва ижодий фаолиятида, шунингдек ду-
нёқараши, ахлоқи ва эътиқоди бойишида рўй берадиган ўзаро боғлиқ миқдор 
ва сифат ўзгаришлари жараёни; 

---

118 

 шахснинг шаклланиши - ирсият, муҳит ва маърифатнинг объектив 
таъсирида одамнинг ривожланиши ва фаоллиги натижасида шахсий ва ижти-
моий фазилатларга эга бўлиш жараёни.
Педагогик жараён инсон камолотининг энг муҳим омили сифатида бар-
камол, етук шахснинг шаклланишини таъминлайди. 
Педагогика – маърифат (таълим, тарбия) ва инсон камолоти ҳақидаги 
фан сифатида ўсиб келаётган ёш авлод ва катта ёшли одамларга шахсий ва 
касбий камолотининг барча даврларида яхлит педагогик жараёнда таълим ва 
тарбия бериш, уларни илм-маърифатли ва маданиятли қилиш, камолга етка-
зиш масалаларини ўрганади. Инсоннинг камол топиши педагогик, яъни ўқув-
тарбия жараёнининг уйғун бирлигида кечади ва таъминланади. Шу боис, юқо-
рида таъкидланганидек, маърифат (таълим, тарбия) ва шахс камолоти – пе-
дагогик жараённинг мақсади ва мазмуни сифатида намоён бўлади.