Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

 

---

91 
3-боб. Педагогика фанининг мақсади, ҳаётий ва умуммаданий 
аҳамиятига кўра тармоқлари, бошқа фанлар билан
 
 
интеграцияси 
 
3.1. Инсон ҳақидаги фанлар ва уларнинг асосий вазифаси 
 
Умуман, фан - дунё ҳақидаги объектив билимлар тизими; ижтимоий онг 
шаклларидан бири. Фан - табиат, жамият ва инсон тафаккури ҳақида янги би-
лимлар ҳосил қилиш ва уларни амалиётга татбиқ этиш фаолиятини ўз ичига 
олиб, жамиятнинг маънавий ҳаётига даҳлдор муҳим ҳодисадир.
Инсон ҳақидаги фанларнинг асосий вазифаси – одам ҳақидаги илмий 
билимлар тизими (илмий далиллар, илмий мантиқ ва илмий тушунча-термин-
лар мажмуи) воситасида инсон моҳиятини турли хил алоқадорликлар мажмуи-
да назарий акс эттиришдан иборат.
Одам билан олам ўртасидаги турли хил алоқа ва муносабатлар (“инсон 
– табиат”; “инсон – жамият”; “инсон – техника”; “инсон – маданият”; “инсон 
– тарбия”) тобора чуқур ўрганилмоқда. Бу саноат ва қишлоқ хўжалик ишлаб 
чиқаришида, иқтисодиёт тармоқлари ва ижтимоий соҳани бошқариш тизими-
да, транспорт, қурилиш ва шу кабиларда инсон омилининг тутган ўрни, уни 
ўрганишга бўлган эҳтиёжларнинг ортиши билан изоҳланади.
Одам биологик мавжудот - тур, тарихий жараёнлар субъекти ва объекти 
– шахс ва бошқа табиий ёки ижтимоий-маданий жараёнлар субъекти ёки объ-
екти сифатида ҳар жиҳатдан ўрганилмоқда. Одамни жамиятнинг асосий иш-
лаб чиқариш кучи, меҳнат субъекти, “инсон-техника” тизимидаги етакчи бў-
ғин, шунингдек билиш, коммуникация ва бошқариш субъекти ҳамда таълим-
тарбия предмети сифатида ўрганишнинг аҳамияти эса кундан-кунга ортиб 
бормоқда.
Инсон муаммосини бир қатор ижтимоий-гуманитар ва табиий-илмий 
фанлар ўрганади. Жумладан, биология, тиббиёт, филология, тарих, география, 
ҳуқуқшунослик, фалсафа, маънавият асослари, диншунослик, маданиятшу-
нослик, социология, иқтисодиёт назарияси, сиёсатшунослик, педагогика, пси-
хология каби қатор фанлар инсонни у ёки бу жиҳатдан тадқиқ қилади, унинг 
ўзига хос қирраларини очиб беради. Бугунги кунда инсон ҳақидаги умумий 
фан – антропология ҳам жадал ривожланмоқда.