Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

 
Топшириқлар: 
 

---

441 
1-топшириқ: Қуйидаги тушунчаларни таърифланг:
а) оила - ... 
б) маҳалла - ... 
в) оила тарбияси - .... 
г) маҳалла тарбияси - .... 
 
2-топшириқ: Оилалар турларини таркиби, устунлиги ва ўзаро муно-
сабатлар сифатига кўра 1-жадвалга мувофиқ тавсифланг:
1-жадвал 

 
Оилаларнинг 
турлари: 
Тавсифи: 
I 
Таркибига кўра:
1 
ёлғиз 
 
2 
нотўлиқ 
 
3 
тўлиқ 
 
4 
айрим 
 
5 
катта 
 
6 
йирик 
 
II 
Эркак ёки аёл 
устунлиги 
бўйича: 
 
1 
тенг ҳуқуқли 
 
2 
патриархаль 
(эркак мавқеи 
устун) 
 
3 
матриархаль (аёл 
мавқеи устун) 
 
III 
Ўзаро 
муносабатлар 
сифатига кўра: 
 
1 
барқарор 
 

---

442 
2 
муаммоли 
 
3 
низоли 
 
4 
нохуш 
 
5 
издан чиққан 
 
 
 
3-топшириқ: Оиланинг қуйидаги тарбиявий вазифалари ажратиб 
кўрсатилган:
1) фарзандга кучли, мунтазам таъсир кўрсатиш;
2) болада ўзига хос, нозик сифатларни тарбиялаш;
3) бола шахсини ижтимоийлаштириш;
4) анъаналар узлуксизлигини таъминлаш;
5) боланинг касб танлашига кўмаклашиш;
6) оилапарвар, ватанпарвар ва қонунларга итоткор фуқарони тарбиялаш.
Келтирилган ҳар бир вазифанинг мазмун-моҳиятини дафтарингизда 
шарҳланг. 
 
4-топшириқ: Оиланинг психологик-педагогик маданияти қуйидаги 
еттита асосий тушунчаларни ўз ичига қамраб олади: 
1) “Ота-она – педагог” тузилмаси (ҳар бир ота-онанинг зарур даражада 
педагогик маданиятга эга бўлиши).
2) Оила тарбиясининг мазмуни – оилада ота-оналар ва яқин қарин-
дошлар кучи билан юзага келадиган таълим-тарбия тизими ёки ёши катталар-
нинг кичиклар билан педагогик мақсадга мувофиқ ўзаро мулоқоти жараёнида 
болаларнинг ҳаётий йўлини белгилаши ва уларда маданият асосларини шакл-
лантириш.
3) Оила тарбиясининг замонавий йўналишлари:
- кам болали оила бўлишга интилиш;
- ёш оиланинг ота-онадан ажралиб чиқишига мойиллиги;
- халқ педагогикаси анъаналарининг камайиши;
- шаҳарлашиш шароитида болалар билан катта ёшли аҳоли мулоқоти-
нинг яширин жиҳатлари кучайиши;
- бола тарбияси ва оилавий муносабатлар ривожига салбий таъсир кўрса-
тувчи воситалар (видео, компьютер ва ҳ.к.) кўпайиши.
4) Оиланинг тарбиявий имкониятлари – оиланинг моддий, миллий, 
психологик, педагогик, маънавий ва ҳиссий имкониятлари мажмуи. Ота-она 
обрўси – самарали педагогик восита бўлиб, фарзанд тарбиясида муҳим ўрин 

---

443 
тутади. Обрўсиз ота-она ноқобил, тарбиясиз фарзандлар шаклланишига йўл 
очади. 
5) Оила тарбиясининг ўзига хос хусусиятлари:
- оила тарбияси бола ҳаёт-фаолияти билан узвий боғлиқлиги;
- оиладаги тарбиявий таъсирларнинг узлуксизлиги, мунтазамлиги, қайта 
такрорланиши ва зидлиги;
- оиладаги бевосита ва кўп қиррали мулоқотнинг табиийлиги, унинг 
ўзгалар учун кўпинча ёпиқлиги;
- оила турли қизиқишли, ёшли ва касбли кишиларнинг мулоқот муҳити 
эканлиги.
6) Оила тарбиясининг шарт-шароитлари:
- оилада бўлиш ва яшаш;
- оиланинг турмуш тарзи;
- оиланинг анъаналари;
- оилавий муносабатлар ва ҳиссий ҳолатлар;
- биргаликда мулоқот ва фаолият;
- болани тушуниш масъулиятини ўз зиммасига олиш;
- бола тарбиясига масъуллик;
- ота-онанинг педагогик маданияти.
7) Оила тарбияси тамойиллари: 
- инсонийлик тамойили;
- маданийлик тамойили;
- тарбиянинг бола ҳаёти ва эҳтиёжлари билан боғлиқлиги тамойили;
- ижтимоий ва оила тарбиясининг бирлиги ва ўзаро мослиги тамойили;
- бола шахси имкониятлари ва ривожланиш хусусиятларини ҳисобга 
олиш тамойили;
- тарбиявий йўл-йўриқлар ва талабларнинг бирлиги тамойили;
- боланинг оила фаолиятига қўшилиш тамойили.
8) Оила тарбияси методлари (услублари): 
- биргаликда ва ҳамкорликда ишлаш;
- тенг ҳуқуқли ва эркин муносабат; 
- рақобатли ва низоли муносабат;
- обрўга асосланган муносабат.
Мазкур тушунчалар асосида дафтарингизга исталган шаклда “Ои-