F. I. Salomova, L. K. Abdukadirova, X. A. Sadullayeva, S. A. Sharipova mutaxassislikka kirish

7.4. Bolalar va o‘smirlarning jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari va 
ularni baholash haqida tushuncha. Salomatlik guruhlari 
 
Jismoniy rivojlanish salomatlikning yetakchi belgilaridan biri hisob-
lanadi. Salomatlikning boshqa ko‘rsatkichlari jismoniy rivojlanish 
darajasiga bog‘liq. Bolalar jismoniy rivojlanishining ommaviy tekshirish 
asoschisi deb F.F.Erisman haqli ravishda tan olinadi. F.F. Erisman tomo-
nidan 1789-yili turli yoshdagi 26 ming  bolalar va o‘smirlarda  o‘tka-
zilgan antropometrik o‘lchashlar yosh avlodning jismoniy rivojlanishi 
haqidagi boshlang‘ich reprezentativ ma’lumotlarni olish uchun asos 
bo‘ldi. 
XX asrning birinchi yarmida (1926) A.V. Molkov tashabbusi bilan 
Markaziy antropometrik byuro yaratiladi, o‘lchash metodikalari umum-
lashtiriladi, o‘sib kelayotgan avlodning jismoniy rivojlanishini o‘rganish 
boshlanadi va bolalar jismoniy rivojlanishining birinchi standartlari 
ishlab chiqiladi. Bu ishlar amaliyotda sog‘liqni saqlashga alohida bolalar 
va shu bilan bir qatorda bolalarninig ma’lum guruhlarining o‘sishi va 
rivojlanishi ustidan shifokorlik nazorati o‘rnatishga imkon berdi. 
Bolalar va o‘smirlarning “jismoniy rivojlanish” atamasi ostida mor-
fologik va funksional hususiyatlar va sifatlarning,  shuningdek, biologik 
rivojlanish darajasi-biologik yosh holati tushuniladi. 
Bola hayotining har bir davrida jismoniy rivojlanishi  bola orga-
nizmining erishilgan biologik rivojlanish yoshi va ish qobiliyatini 
tavsiflovchi morfofunksional xususiyatlar majmuasidir.  
“Jismoniy rivojlanish” atamasi rivojlanishning momental tavsifini 
emas, balki jarayonning dinamikasini o‘zida aks ettiradi. Bu pozitsiya-
lardan boshlab jismoniy rivojlanish bola organizmi tana o‘lchamlari, 
tana tuzilishi, tashqi ko‘rinishi, mushak kuchi va ish qobiliyatini yoshga 
bog‘liq holda o‘zgarish jarayoni sifatida tushuniladi.