F. I. Salomova, L. K. Abdukadirova, X. A. Sadullayeva, S. A. Sharipova mutaxassislikka kirish

Somatometrik ko‘rsatkichlarni aniqlash 
 
Somatometriya  –  tana uzunliklari, diametrlari, aylanalar va tana 
og‘irligini  o‘lchashdan iboratdir. Uzunliklarni o‘lchash:  tana uzunligi 
(tik  holda) organizmdagi plastik  jarayonlar holati bilan tavsiflanadi va 
yog‘och bo‘y o‘lchagich yoki metall antropometr yordamida o‘lchanadi. 
Yog‘och bo‘y o‘lchagich 2 metrli yog‘och ustundan iborat bo‘lib, keng 
platformaga mahkamlangan. Yog‘och  ustun bo‘yicha  mufta  bilan plan-
shyotka harakatlanadi. Ustunning ikki yon tomonidan santimetrlarga 

---

225 
 
bo‘lingan:  bir tomonidan hisoblash platformadan boshlansa, ikkinchi 
tomonida o‘tirg‘ichdan boshlanadi. Bo‘y o‘lchagich maydonida o‘tirgan 
holda bo‘yini  o‘lchash uchun ochiladigan o‘tirg‘ich  o‘rnatilgan.  O‘tir-
g‘ich balandligi bolalar uchun 25 santimetr, kattalar  uchun 35-40 
santimetrli bo‘lishi kerak. 
Tekshiriluvchining turgan holatda bo‘yini aniqlash uchun platfor-
maga yelkasi  bilan turg‘aziladi. Tekshiriluvchi qaddi-qomatni  tik, yel-
kalarni to‘g‘ri tutib, qo‘llarni tanasi bo‘ylab cho‘zgan holatda oyoqlarni 
birlashtirib turadi. 
Bunda tekshiriluvchining tovoni, dumbasi va kuraklararo qismi bo‘y 
o‘lchagichni  vertikal  taxtasiga tegib turishi kerak. Boshini shunday 
tutish kerakki bunda  ko‘zning pastki burchagi bilan quloqning yuqori 
burchagidan o‘tgan chiziq bir gorizontal tekislikda yotsin (7.4.1-rasm). 
 
 
 
7.4.1-rasm. Bo‘y o‘lchagich va tana uzunligini bo‘y o‘lchagich