F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

Zaharli  qo’ziqorinlar  bilan  zaharlanish

  –  qurbaqasallalar,  muxomor, 

strochok, soxta tunuka zamburug’(daraxt atrofida o’sadi) lar orqali kelib chiqadi. 

Qo’ziqorinlar bilan zaharlanganda o’tkir gastroenterit belgilari kuzatiladi. 

To’xtovsiz  suyuq  ich  ketish  (xoleraga  o’xshash)  kuzatiladi,  chunki  uning 

tarkibida amanitin nomli zahar bo’ladi. 

Muxomor  bilan  zaharlanganda  vegetativ  MNS  jarohatlanishi  belgilari 

kuzatiladi, chunki uning tarkibida muskarin va muskaridin zaharlari bo’ladi: 

Strochok  tarkibida  germitrin  va  genvell  kislotasi  bo’lganligi  sababli, 

sarg’ayish va gematuriya yuzaga keladi. 

Zaharlanishlarni oldini olish maqsadida aholiga zaharli qo’ziqorinlar haqida 

iloji boricha ko’proq tushuntirish ishlari o’tkazilishni talab etiladi. 

Zaharli  hayvon  mahsulotlari  orqali  zaharlanishlar  –  marinka,  ignaqorin, 

mo’ylovli baliqlarning ikralari va baliq sutlari, qora mollarning ichki sekret bezlari 

– buyrak usti bezi, oshqozon osti bezi kabilarni iste’mol qilganda kelib chiqadi. 

Zaharli  o’simliklar  orqali  zaharlanishlar  –  zaharli  o’simliklar  qatoriga 

100dan  ortiq  turdagi  o’simliklar  kiritilgan:  bangidevona  (durman),  mingdevona 

(belena), bodyon yoki zangpoya (pyatnistiy boligolov), belladon (krasavka), akonit 

yoki  parpi,  marjonbuta  (buzina),  O’rta  Osiyoda  esa  ko’proq  ko’k  maraz  yoki 

xazarangul (geliotrok), kampirchopon (trixodesma). 

Agar  bug’doy  yoki  arpa  doni  ko’kmaraz  urug’i  bilan  aralashsa  va  iste’mol 

qilinsa  toksik  gepatit,  kampirchopon  bilan  ifloslanganda  esa  –  ensefalit  yoki 

meningoensefalit 

rivojlanadi. 

Zaharlanishlarni 

oldini 

olish 

uchun 

don 

mahsulotlarini  ko’kmaraz  va  kampirchopon  urug’lari  bilan  ifloslanmasligi, 

ifloslangan taqdirda undan tozalanishi talab etiladi. 

Bundan  tashqari  ayrim  hollarda  achchiq  danak  mag’izlarini  iste’mol 

qilinganda  (shaftoli,  o’rik,  olcha,  bodom)  uning  tarkibida  amigdalin  organizmda 

gidrolizlanib sinil kislotasini hosil qiladi. Ayrim hollarda kartoshka qish kunlarida 

noto’g’ri saqlanishi va bahorda o’sib ketishi natijasida uning tarkibida solanin

 

hosil 

bo’ladi va u gemolitik xususiyatiga egadir. 

---

 

101