F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

2.11. Ovqatdan zaharlanishlar va ularning profilaktikasi 

Ovqatlanish  sifatini  gigiyenik  baholash  faqat  alimentar  kasalliklarni  oldini 

olishdagi muhim tadbirgina emas, balki noto’g’ri ovqatlanish ba’zi bir patologiya 

shakllari  uchun  xavfli  omil  bo’lib  xizmat  qilishi  mumkin.  Umumiy  amaliyot 

shifokori ham amaliy sog’lom va ham bemorlarning ovqatlanish sifatiga baho bera 

olishi  kerak.  Ovqatlanish  sifatini  muntazam  nazorat  qilish  birinchi  navbatda 

uyushgan jamoalar uchun, jumladan maxsus tuzilgan taomnomalar asosida tashkil 

etiladigan  kasalxonalar,  sanatoriyalar  uchun  zarurdir.  Shuning  uchun  vrach  faqat 

taomnomani  tuzishgina  emas,  balki  uni  to’g’ri  tahlil  qila  olishi  va  ovqatlanishni 

muvofiqlashtirish bo’yicha taqlif va mulohazalarni ham bera olishi kerak. 

Bakteriyalar ishtirokida kelib chiqadigan ovqatdan zaharlanishlar. 

Toksikozlar

  –  botulizm.  Hayvon  va  baliq  chiqindilari  tarkibida  botulizm 

tayoqchasi  tuproq  va  suv  muhitiga  tushadi.  Botulizm  toksinini  to’planishi  uchun 

eng  muvofiq  sharoit  –  anaerobli  muhitidir.  Shuning  uchun  botulizmning  kelib 

chiqishida  go’sht  mahsulotlari  (kolbasa,  konservalar),  baliq  mahsulotlari 

(sursitilgan  va  dudlangan  baliq),  mevali  hamda  sabzavotli  uy  sharoitida 

tayyorlangan, konservalangan mahsulotlarni iste’mol qilish bilan bog’liqdir. 

Kasallikning  inkubatsion  davri  ikki  soatdan  10  kungacha,  ko’pincha  12-36 

soat  kasallik  klinikasida  asosan  nervparalitik  holatlar  ko’proq  kuzatiladi.  Ko’rish 

funksiyasining buzilishi: ko’z oldi qorong’ilashishi, ko’zda to’r parda hosil bo’lishi 

---

 

98 

 

sezgisi,  buyumning  ikkita  bo’lib  ko’rinishi,  yorug’likka  bo’lgan  refleksining 

yo’qolishi,  ko’z  qorachig’ining  kattalashishi  va  har  xilligi,  yumshoq  tanglayning 

falajlanishi,  til,  yutqun,  xiqildoqlarning  falajlanishi,  so’zlashish,  chaynash,  yutish 

jarayonlarining  izidan  chiqishi,  oshqozon-ichak  yo`li  mushaklarining  parezi 

(ichqotish,  meteorizm),  tana  harorati  me’yorida  bo’lib,  puls  tezligining  yuritishi 

kuzatiladi. 

Davolanishning  maxsus  usuli  bo’lib,  bemorga  yarim  valentli  zardob 

yuboriladi.  Botulizm  zaharining  borligini  aniqlash  uchun  biologik  namuna 

qo’yiladi. Bu maqsadda dengiz cho’chqasi yoki sichqonlardan foydalaniladi.