F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

1.6. Gigiyenada qo’llaniladigan tekshirish usullari, gigiyenik me’yorlashtirish 

va reglamentlashtirish asoslari 

Bizga  ma’lumki,  har  qanday  gigiyenik  me’yor  yoki  reglamentni  hayotga 

tadbiq qilishni gigiyenaning muhim bir qismi bo’lgan sanitariya amalga oshiradi. 

Gigiyenaga  oid  vazifalarni  amalga  oshirishda  turli  usullardan  foydalaniladi 

va bu usullar o’zining mohiyatiga ko’ra quyidagi guruhlarga bo’linadi: 

1. Atrof muhit omillarini tekshirish usullari: 

-sanitar tavsifiy usul; 

-fizikaviy usullar; 

-kimyoviy usullar; 

-biologik usullar; 

2.Atrof muhit omillarini organizmga ta’sirini o’rganish usullari: 

-fiziologik holatlarni tekshirish usullari; 

-ayrim organlarning funksional holatlarini tekshirish usullari; 

---

 

32 

 

3.Gigiyenik  me’yorlar  va  reglamentlarni  o’rnatish  va  ularning  haqqoniyligini 

ro`yobga chiqarish usullari: 

-statistik usullar; 

-hisoblash usullari. 

Reglamentlar  deganda,  atrof  muhitdagi  omillarning  ruxsat  etilgan 

parametrlari  bo’lib,  ular  keltirilgan  omillar  guruhlarining  har  biriga  ham  taalluqli 

bo’lishi mumkin. Mas., gigiyenik reglamentlarga havo va suv muhitidagi kimyoviy 

omillarga  nisbatan  ishlab  chiqilgan  REK  lar,  shovqin  va  tebranishga  doir  RED, 

RM-larga  nisbatan  ishlab  chiqilgan  RED  lar,  o’ta  yuqori  chastotali  elektromagnit 

maydonlar uchun me’yorlar shular jumlasidandir. 

Gigiyenada  qo’llanadigan  usullarga  keltirilgan  ta’riflar  bilan  bizni 

tibbiy-

 

profilaktik  va  boshqa  fanlarga  va  sohalarga  doir  tekshirish  usullarini  to’la-to’kis 

bilish  keraqligi  haqida  ma’lumotlar  beradi  va  bu  usullarsiz  birorta  ham  gigiyenik 

vazifani to’laqonli hal etish mumkin emasligini ko’rsatadi. 

Gigiyenaning zamonaviy muammolari quyidagilar hisoblanadi: 

-atrof muhitning o’zgarib turuvchi omillarini baholash va ularni me’yorlashtirish; 

-aholining ovqatlanishini optimizatsiyalash; 

-urbanizatsiyaga taalluqli bo’lgan muammolarni hal etish; 

-sanoat korxonalaridagi mehnat sharoitlarini sog’lomlashtirish bo’yicha tadbirlarni 

ishlab  chiqish  (shu  jumladan  kichik  va  o’rta  korxonalarda),  qishloq  xo’jaligida 

xizmat  qiladigan  ishchi  va  xizmatchilarning  mehnat  sharoitlarini  (shu  jumladan 

fermer xo’jaliklari) sog’lomlashtirishga doir tadbirlar majmuasini ishlab chiqish;. 

-qishloq gigiyenasi muammolari (shu jumladan xususiylashtirish) 

-bolalar va o’smirlarning akseleratsiyasiga doir bo’lgan muammolari; 

-gigiyenaning maxsus savollari bo’lgan, aholi o’rtasidagi xavfli o’sma kasalliklari, 

yurak-tomir sistemasi kasalliklarining darajasini kamaytirish tadbirlari.