F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

Oltingugurtli gaz

 (oltingugurtli angidrid), SO

2

 – o’tkir bo’g’uvchi hidli rangsiz 

gaz,  suvda  yaxshi  eriydi,  oltingugurtli  va  sulfat  kislotani  hosil  qiladi. 

Qitiqlaydigan  gazlarga  kiradi.

 

Oltingugurtli  gaz  –  sulfat  kislotani  ishlab 

chiqarishda  asosiy  xom  ashyo  bo’lib  hisoblanadi,  natriy  sulfitni  olishda, 

refrijeratorlarda,  tola  va  to’qimalarni  oqartirishda,  mevalarni  konservatsiyalash 

va  dezinfektsiya  qilishda  qo’llaniladi;

 

ko’p  oltingugurtli  yoqilg’i  yondirilganda, 

miss  quyish  zavodlarida,  murakkab  mineral  o’g’itlarni  ishlab  chiqishda  ko’p 

miqdorda  ajraladi.  Surunkali  va  o’tkir  zaharlanishlar  bo’lishi  mumkin. 

Oltingugurtli  gaz  organizmga  nafas  yo’llari  orqali  tushadi,  deyarli  40%  ularda 

ushlanib  qoladi  (rezorbtsiyalanadi),  taxminan  60%  -  organizmda  qoladi.

 

Oltingugurtli  gaz

 

qonda  aniqlanadi,  peshobda  oltingugurtning  noorganik 

fraktsiyasining  miqdori  oshadi.

 

Oltingugurtli  gaz

 

ta’siriga  o’rganib  qolish 

mumkin.  O’tkir  respirator  kasalliklar  chastotasi  va  havoning  oltingugurtli  gaz 

bilan ifloslanganlik bosqichsining bog’liqligi aniqlangan. 

---

 

362 

 

Oltingugurtli  gaz

 

ko’z  va  yuqori  nafas  yo’llari  shilliq  qavatlariga  qitiqlovchi 

ta’sir ko’rsatadi, katta kontsentratsiyada ta’sir ko’rsatganda o’pkani shikastlaydi. 

Moddalar almashinuvi jarayonini buzib, rezorbtiv ta’sir ko’rsatadi. 

Surunkali  intoksikatsiyada  yuqori  nafas  yo’llari  shilliq  qavatlarida  atrofik 

jarayonlar,  rinitlar,  tez-tez  qaytalanuvchi  bronxitlar  (astmatik  komponent 

kuzatilishi mumkin), yevstaxiitlar, kon’yunktivitlar rivojlanadi, tishlar yemiriladi, 

qonning  morfologik  tarkibi  o’zgaradi  (ko’pincha  kamqonlik  kuzatiladi), 

neytrofillar  soni  kamayadi,  uglevod  va  oqsil  moddalari  almashinuvi  buziladi.

 

Bosh  miya,  jigar,  qora  taloq,  mushaklarda  oksidlanish  jarayonining  pasayishi 

kuzatiladi, ayollarda hayz sikli buziladi. 

Ishlab chiqarish jarayonlari va uskunalarni germetizatsiyalash, hamda samarali   

ventilyatsiyani amalga oshirish asosiy profilaktika choralariga kiradi.