F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

 

Ikki  oksidli  erkin  kremniy  changidan  nafas  olish  bilan  chaqirilgan

 

chang  fibrozi,

  silikoz,  bog’langan  holatdagi  (kremniy  kislota  tuzlari-  silikatlar 

bilan)  ikki  oksidli  kremniy  changidan  nafas  olish  bilan  chaqirilgan

 

–  silikatoz, 

ko’mir  changidan  -  antrakoz,  asbest  changidan  –  asbestoz  deb  ataladi  va 

boshqalar. 

Pnevmokonioz

  yer  osti  ishlari  bilan  shug’ullanuvchi,  boyitish  fabrikalarida, 

metallga  ishlov  beruvchi  sanoatida  (kesish,  formalash,  elektr  payvandlash), 

asbest  qazib  oluvchi  korxonalarning  ishchilarida  va  boshqalarlarda  kuzatiladi. 

Pnevmokonioz umumiy kasallik hisoblanadi va yuqori changlanganlik sharoitida 

1-10  yildan  keyin  yuzaga  keladi.  Bu  changlanganlik  bosqichsi,  changning 

agressivligi, uning dispersligi, shaxsiy reaktivligi va boshqalarga bog’liq. 

Og’ir jismoniy ish, tez-tez sovuq qotish, bir vaqtning o’zida qo’zg’atuvchi gazlar 

va toksik  moddalarning ta’sir  etishi pnevmokoniozning tez  rivojlanishiga imkon 

yaratadi.  Bir  vaqtda  asab,  yurak-qon  tomir  va  limfa  tizimining  buzilishi 

kuzatiladi. 

Pnevmokoniozning  profilaktikasi  bo’yicha  olib  boriladigan  chora-tadbirlar 

chang hosil  bo’lishi va tarqalishini  bartaraf  qilishga,  ya’ni  texnologik  jarayonni 

o’zgartirish,  shaxsiy  profilaktika  choralaridan  foydalanishga  yo’naltirilgan 

bo’lishi lozim. 

---

 

373 

 

Dastlabki (ishga kirishda) va davriy (ish vaqtida) tibbiy ko’riklarni olib borish 

katta  ahamiyatga  ega.  Ingalyatsiyalar,  suberitem  dozalarda  ultrabinafsha  nurlari 

bilan  nurlanish,  shaxsiy  himoya  vositalari,  xususan,  changga  qarshi 

respiratorlardan foydalanish maqsadga muvofiq. 

Pnevmokoniozning  erta  bosqichlari  bo’lgan  bemorlarda  yoki  kasallik  oldi 

holatida  ikkilamchi  profilaktika  chang,  toksik,  qo’zg’atuvchi,  allergiya 

chaqiruvchi  moddalarni,  noxush  meteorologik  sharoitlar,  og’ir  jismoniy 

zo’riqishlarni inkor qilishdan iborat.