Ёзувчи ўзи беқиёс ишон ган, ягона ҳақиқат деб бил

ришган” пайтлар ҳақида бирорта мисол келтира оласиз-
ми?..
-
Халқнинг ўзи айтган бир ran бор: яхшилик қилиб, сув- 
га ташла - балиқ билмаса, Холиқ билади. Бу гапда теран 
ҳақиқат бор. Лекин кимгадир қилган яхшилигинг ёмонликка 
хизмат қилиши ҳам мумкин экан. Бундан бир неча йил аввал 
бир аёл боласини етаклаб келиб, йиғлайвериб энка-тинкам- 
ни чиқариб юборди. Эри ўзини х^моя қиламан деб бехос- 
дан “қотил” деган ном оттириб қамалиб кетган экан. Аёлга, 
айниқса, гўдак боласига раҳмим келганидан унинг ишига 
аралашдим. Мутасадди ташкилотларга илтимос қилиб, аёл- 
нинг эрини муддатидан олдинроқ қамоқдан чиқариб юбо- 
риш ларини сўрадим. Орадан маълум вақт ўтгач, кўчада 
тасодифан яна ўша аёлни кўриб қолдим. “Қалай, куёв яхши 
юрибдиларми?” деб сўрасам, у: “Худо олеин, эрим яна битта- 
сини ўлдириб қўйди”, деди. Танамдан муздай тер қуйилиб, 
қаттиқ афсусландим. Буни қарангки, бировга қилган яхши- 
лигим, бировнинг ҳаётдан эрта кетишига сабаб бўлибди. 
Жуда қаттиқўкинганм ан ўшанда...
-
Сиз ижтимоий ҳаётдаги воқеликларга ва, энг авва-
ло, аёлнинг жамиятдаги ўрнига ҳеч вақт бефарқ бўлмаган
одамсиз. Айтинг-чи, бугун худди uiy мавзу атрофида хаё-
лингиздан нималар ўтмоцда?
-
Аёллар ҳақидаги фикрларим 50 йил олдин қандай бўлган 
бўлса, бугун ҳам шундай. Агар дунёда аёл зоти бўлмаса, эр-
266 
'Я р и м аср даф тари' Ў т к и р Ҳ о ш н м о в

---

каклар ваҳшийлашиб бир-бирини қириб юборган бўларди. 
M
imi
учун энг муқаддас тушунча - ОНА. Агар дунёдаги бор 
аёлларга, энг аввало, она деб қарасак, ҳаммаси жойига ту- 
шади. Аммо ўша буюк номга ҳамма аёллар ҳам муносиб, 
дсйиш дан ўзимни тийган бўлардим. Бу ran такрор бўлса, узр 
сўрайман. Менга қолса, етимхона дарвозаси тепасига шун­
дай сўзларни ёздирардим: “Ҳой она! Сен бу даргоҳга “меҳр” 
дсч ан ниҳолни ташлаб кетяпсан. Ундан “қаҳр” деган дарахт 
уииб чиқиши эсингда бўлсин”. Уруш йиллари олислардан 
олиб келинган ўн минглаб етим болани бағрига босган ўзбек 
аёллари орасида боласини “Туғиш мендан, боқиб олиш дав- 
лагдан”, дея етимхоналарга ташлаб қочаётган аёллар борли- 
гига ўкинаман.
Яна бир фикр. Минг афсуски, ўз танасини сотиб кун 
кўраётган аёллар ҳам, боғ ва х^ёбонлардаги ҳарракларда 
йигитнинг тиззасига ўтирволиб, “чўлп-чўлп” ўпишиб юра- 
ёгган қизалоқларимиз ҳам, бахтини олислардан излаёт- 
ган қизжонларимиз ҳам йўқ эмас. Тавба, деб гапирайлик, 
ҳамм амизнинг ҳам ф арзандларимиз ёки набираларимиз 
бор. Уларни Ғарбдан келаётган “эркин муҳаббат” деб аталув- 
чи беҳаёликдан асраш ҳам сиз билан бизнинг вазифамиз...
Биз буюк халқ ф арзандлари м из. Шунга муносиб бўлай- 
лик!
Комилжон Ш амсиддинов