Европейский Централный Банк (ецб)

гаров 
ва 
кафиллик 
ишлатилади.
Одатда г а р о в сифатида қуйидагилар ишлатилади: 

қимматли қоғозлар (давлат облигациялари, юқори ликвидли акциялар 
ва ҳаказо); 

кўчмас мулклар (бинолар, асбоб-ускуналар ва ҳаказо); 

қимматли активлар (кемалар, самолётлар ва ҳаказо); 

омбордаги, йўлдаги товарлар ва ҳаказо; 

---

24 
Қарздорни кредитини қайтаришга қуйидагилар к а ф и л л и к бериши 
мумкин:

давлат органлари ва ташкилотлари; 

йирик банклар; 

яхши кредит рейтингига эга бўлган корхоналар. 
Кафиллик – кафиллик қоғози ёки векселлар билан тасдиқланади.
1.4. Нокредит банк операциялари
 
Ҳозирги босқичда банк хизматлари спектрининг кенгайиши ва банк 
даромадларида нокредит хизматлар улушининг кўпайиши Жаҳон миқёсида 
банк иши ривожланишида муҳим тамойиллар сифатида намоён бўлмоқда. 
Йирик банклар ўз мижозларининг барча молиявий хизматларга бўлган 
талабини қондира бориб, молиявий супермаркетларга айланмоқда. Банклар 
мижозлар келишувларини суғурта қиладилар, информацион ва консалтинг 
хизматларини кўрсатадилар, уларининг евробозорга, хорижий фонд ва 
дериватив бозорларга чиқишларини таъминлайдилар, бу бозорларда 
ишлашда воситачилик ва брокерлик хизматларини кўрсатади, андеррайтинг 
билан шуғулланади, яъни ўз корпоратив мижозлари акцияларини 
жойлаштириш бўйича датлабка ишларни амалга оширади, мижозларнинг 
мол-мулкларини ишончли (траст йўли билан) бошқаришни ҳам ўз зиммасига 
оладилар. 
Молиявий комплекслар доирасида банклар, инвестиция, суғурта ва молия 
компаниялари, нафақа ва ўзаро фондлар ўртасида тафовутлар борган сари 
йўқолиб 
бормоқда. 
Банкларнинг 
суғурта 
компаниялари билан 
интеграллашуви ва бирлашуви тенденцияси тез-тез содир бўлмоқда. Бунга 
сабаб банк ва суғурта фаолияти ўртасида ўзаро яқинлашиш жараёнидир. 
Банклар жуда ҳам фаол даражада 
суғурта хизматлари
соҳасига кириб 
бормоқда. Европада ҳозирги вақтда ҳаётни суғурталашни 19 %и банклар 
ҳисобига тўғри келади, Францияда банкларни улуши бу соҳада ўта баланд 
бўлиб, умуман банклар амалда ўз зиммасига суғурта компаниялари 
функцияларини ҳам олганлар.
Кейинги йилларда йирик банклар фаолиятида оғирлик маркази аста-секин 
эмиссия-воситачилик хизматига
ўтиб кетмоқда. Халқаро банклар қимматли 
қоғозларни сотишдан олинадиган комиссион мукофот ҳисобидан фойдани, 
улар билан иккиламчи бозорда савдодан тушадиган даромадни кўпайтириб, 
консультация ва илмий-аналитик ишлар учун гонорарларни (қалам ҳақи), 
мол-мулкни сақлаш ва бошқаришдан мукофот суммаларини кўпайтира бориб 
ўз даромад манбаларини диверсификация қилишга эришмоқдалар. 
Экспертларнинг баҳолашига қараганда, йирик банкларнинг оладиган 
фойдасини ярмидан кўпи воситачиликдан тушадиган даромадларга тўғри 
келмоқда. Воситачилик операциялари банклар билан номолиявий 
корпорациялар ўртасида пайдо бўлаётган узоқ муддатли алоқалар асоси 
ҳисобланади. Бу алоқалар корпорацияларнинг назорат пакет акцияларни 

---

25 
сотиб олиб қўйиш, корпорацияларни халқаро даражада қўшилиши ва 
бирлашиши жараёнларига банкларни иштирок этиши йўлари билан содир 
бўлмоқда. 
Воситачиликнинг тўғридан-тўғри кредитлашга нисбатан афзаллиги 
шундан иборатки, бунда банклар молиявий рискларни, шунингдек, ҳаттоки 
қарздордан ссуданинг қайтмаслик рискини ҳам қўшган ҳолда, қимматли 
қоғоз эгасининг зиммасига қўймоқда. Буларнинг натижасида капитал 
бозорининг таркиби жуда сезиларли даражада ўзгариб кетди. Агар ўтган 
асрнинг 70-йилларида халқаро капитал бозорининг 80 %ини банк кредитлари 
ташкил этган бўлса, 90-йилларга келиб капитал бозорида асосий ўринни эса 
худди шу миқдор улушида турли қимматли қоғозлар эмиссияси асосида 
берилган халқаро заёмлар эгаллади. 
Қимматли қоғозлар билан ўтказиладиган воситачилик операцияларини 
банклар одатда