Evolyutsiya nazariyasi


Hayvonlarda himoya ranglarining paydo bo‘lishi



Download 10,57 Mb.
bet45/159
Sana14.06.2022
Hajmi10,57 Mb.
#669310
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   159
Bog'liq
Эволюцион наз РУТ 2021 2020 ўқув йил

Hayvonlarda himoya ranglarining paydo bo‘lishi
Hayvonlarga o‘z hayotini saqlab qolishga yordam beradigan har qanday rang va shakllarni hosil bo‘lishi himoya ranglari va shakllari deb ataladi. Bunday rang va shakllar har bir sistematik gruppaga bo‘ladi:
1. Niqoblanish
2. Namoyish qilish
3. Ma’lum narsalarga taqlidan o‘xshash bo‘lish
4. Mimikriya
N i q o b l a n i sh. Bunda hayvon atrofidagi rangga o‘xshash rangga kiradi.Bular quyidagilar;
a) kriptik rang;
b) bilintirmay qo‘yadigan aks soya;
v) chalg‘itadigan rang.
а) kriptik rang. Bunday rang atrofdagi ranglar bilan bir xil bo‘ladi. Natijada hayvon bilinmay qoladi. Bu rang tabiatda juda keng tarqalgan. Masalan, ko‘k o‘t ichida yashaydigan hasharotlar-chigirtka va boshqa ko‘k rangda bo‘ladi. Muayyan ekologik sharoitda ma’lum rang ustun turadi.
Masalan, qum cho‘lda qum rang, shimolda (qor) oq rang ustun bo‘ladi. Ba’zi hayvonlarning ranggi mavsumiy o‘zgaradi. Masalan, qishga oq, yozda ko‘k, yashil va boshqa ranglarda. Bu rang o‘zgarishi pigmentlar bilan bog‘liqdir. Masalan, boshoyoqli mollyuska – kalmarda, baliqlar-kambala, baqa, kaltekasak va boshqalarda.
б) bilintirmay qo‘yadigan aks soya. Bunda ma’lum optik xodisa tufaliyli hayvon rangi ximoya ranggga aylanadi. Masalan, qurtlar, baliqlar, ilonlar, kaltakesaklarda. Bunda yorug‘lik tepadan tushsa hayvonning orqa tomoni ochroq tusga, qorin tomoniga esa soyasi tushadi.
v) chalg‘itadigan rang. Bunda hayvonning gavdasi turli xil dog‘lar bilan qoplangan bo‘ladi. Bu dog‘lar kuzatuvchini o‘ziga jalb qiladi va hayvondan chalg‘itadi. Masalan, xasharotlarda, amfibiyalarda va sut emizuvchilarda. Yo‘lbars va zebraning gavdasidagi yo‘llar ayniqsa ko‘proq diqqatini tortadi.


N a m o y i sh q i l i sh. Bu kiriptik rangga qarama-qarshidir. Turli xil ranglar bir-biriga qo‘shilib ketganligi uchun hayvon tezda ko‘zga tashlanadi. Odatda bu rang yeb bo‘lmaydigan zaxarli hayvon va o‘simliklarda uchraydi. Bunday rang ogoxlantiriuvchi rang ham deyiladi. Masalan, kandala, ba’zi qo‘ng‘izlar, kapalaklar, asalarilar va boshqa xasharotlar. Bular o‘zini rangi orqali namoyish qilib, dushmandan himoyalanadi.



Download 10,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   159




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish