Eterifikatsiya jarayoni. Jarayon shartlari va texnologik parametrlari

БИРИКТИРИШ РЕАКЦИЯЛАРИ билан галогенлаш тўйинмаган углеводороддаги С=С, СС ва СAr-CAr боғларга эркин галоген бирикади:
СН2=СН2 + Сl2  ClCH2-CH2Cl
CH CН + 2Cl2  CHCl2-CHCl2
C6H6 + 3Cl2  C6H6Cl6

• 
  Галогенводородлар қўшбоғ ва учбоғга бирикади:
  

СН2=СН2 + НCl  CH3-CH2Cl
CH CH + HCl  CH2CHCl
шунингдек, олефинлар хлоргидринлаш реакциясига ҳам киришади:
СН2=СН2 + Сl₂ + Н₂О 
 СН₂Cl-CH₂OH + HCl

• 
  Парчаланиш билан содир бўладиган галогенлаш.
  
• 
  а) Дегидрохлорлаш реакциялари:
  

ClCH2-CH2Cl  CH2=CHCl + HCl
б). Дехлорлаш реакциялари:
CCl3-CCl3  CCl2=CCl2 + Cl2

• 
  в) Хлоролиз ёки хлоринолиз реакциялари:
  

CCl3-CCl3 + Cl2  2CCl4

• 
  г) Юқори температурали пиролиз:
  

CCl3-CCl2-CCl3  CCl4 + CCl2 = CCl2
Galogenlangan birikmalarni sintezi. Texnik parametrlarni ko'rsating.

• 
  Органик бирикмалар таркибига галоген атомларини киритишга галогенлаш реакциялари дейилади. Галогенлаш реакцияларига: фторлаш, хлорлаш, бромлаш ва йодлаш киради.
  
• 
  Галогенлаш органик моддалар синтезида муҳим ўрин тутади.
  
• 
  Чунки шу жараѐнлар асосида реакцион қобилияти юқори бўлган оралиқ органик маҳсулотлар, эритувчилар, юқори молекуляр бирикмалар (винилхлорид, хлорпрен, монохлортрифторэтилен, 1,2– дихлорэтан), галогенорганик захарли химикатлар(гексахлорциклогексан,гексахлорпентадиен ҳосилалари) ва бошқа муҳим органик бирикмалар олинади.
  

Бу эркин галогенлар ва сувсиз галогенводородлардир.
Атмосфера босимида уларнинг қайнаш температураси қуйидагича, 0С:

• 
  F2 ... -188,0; HF... 19,4
  
• 
  Cl2 ... -34,6; HCl ... -83,7
  
• 
  Br2 ... 58,8; HBr... -67,0
  

Ушбу галогенлар органик эритувчиларда яхши эрийди:
Br2 > Cl2 > F2;
HBr > HCl > HF
Бу хусусиятлари уларни суюқ фазада галогенлашда муҳим аҳамиятга эга.
Улар ўткир ҳидли бўлиб, кўзни, нафас олиш органларини яллиғлантиради.
Газ фазасида хлорлаш технологиси қуйидаги босқичлардан иборат:

1. 
   Хомашёни тайёрлаш (суюқ хлорни буғлатиш билан газсимон хлор олиш).
   
2. 
   Газсимон хлорни иситиш.
   
3. 
   Реагентларни қуритиш.
   
4. 
   Реагентларни аралаштириш.
   
5. 
   Хлорлаш.
   
6. 
   Реакция аралашмасини хлордан тозалаш.
   
7. 
   Тайёр маҳсулотни ажратиш ва рецеркулятни реакцияга қайтариш
   

Galogenlash reaktsiyalari haqida ma'lumot. Galogenlashtiruvchi vositalar va ularning amaliy ahamiyati.

• 
  Galogenlash organik moddalar sintezida muhim o'rin tutadi. Bu usul bilan quyidagi mahsulotlar olinadi:
  
• 
  xlororganik oraliq mahsulotlar (1,2-dixloretan, xlorgidrinlar, alkilxloridlar) molekula tarkibiga harakatchan xlor atomini kiritish bilan bir qator muhim moddalar olish mumkin;
  
• 
  xlor va ftororganik monomerlar (vinil xlorid, vinilidenxlorid, tetraftoretilen); 3) xlororganik erituvchilar (metilen xlorid, uglerod to'rtxlorid, uch va to'rtxloretilen); 4) xlor va bromorganik pestitsidlar (geksaxlorsiklogeksan, kislota va fenollarni xlorli hosilalari) Undun tashqari, galogenli hosilalarni sovutish vositalari (xlorftor hosilalar, freonlar deyiladi), meditsinada (xloral, xloretan), plastifikatorlar, moylovchilar va h.k. sifatida qo'llaniladi.
  
• 
  Xlorli hosilalarni reaksiyalari muhim ahamiyatga ega. Xlorli hosilalarni parchalanish reaksiyalarini bir nechta turi mavjud: a) degidroxlorlash HCl birikishning parchalanishi; b) dexlorlash; d) xloroliz e) xlorlinoliz; yoki yuqori temperaturada piroliz; Degidroxlorlashga misol keltiramiz:
  
• 
  ClCH₂-CH₂Cl → CH₂=CHCl + HCl
  
• 
  Dexlorlash reaksiyalari esa yuqori temperaturada keladi
  
• 
  CCl₃-CCl₃ → CCl₂=CCl₂+Cl₂
  
• 
  Xloroliz yoki xlorinoliz reaksiyalari xlor ta'sirida uglerod uglerod bog'ini uzilishi bilan boradi:
  
• 
  CCl₃-CCl₃ + Cl₂ → 2CCl₄
  
• 
  Yuqori temperaturada piroliz:
  

CCl₃-CCl₂-CCl₃ → CCl₄ + CCl₂ = CCl₂

• 
  Galogenlash reaksiyalari energetik xarakteristikalari jihatidan katta farq qiladi, bu esa ularni o'ziga xos xususiyatlarini namoyon etadi. Moddalarning ideal gazsimon holatini ifodalash uchun ftor, xlor, brom va yod ishtirokidagi reaksiyalarning issiqlik samarasini taqqoslovchi ma'lumotlar quyida keltirilgan:
  
• 
  -∆H°298 -∆H°298.
  
• 
  kDj/mol kDj/mol
  
• 
  X=F 460 X=F 540
  
• 
  X=Cl 105 X=Cl 184
  
• 
  X=Br 34 X=Br 92
  
• 
  X=J -50 X=J 17
  
• 
  Eng muhim galogenlovchi agentlar- bu erkin galogenlar va suvsiz galogenvodorodlardir. Atmosfera bosimi ostida ularning qaynash temperaturasi quyidagicha, °C:
  
• 
  F₂...-188,0; HF... +19,4
  
• 
  Cl₂ ...-34,6; HCl... -83,7
  
• 
  Br₂ ... +58,8; HBr... -67,0
  
• 
  Ushbu galogenlar organik erituvchilarda yaxshi eriydi Br₂>Cl₂>F₂ va HBr>HCl>HF. Bu xususiyatlari ularni suyuq fazada galogenlashda muhim ahamiyatga ega. Ular o'tkir hidli bo'lib, ko'zni, nafas olish organlarini yallig'lantiradi, erkin galogenlar bo'g'ish xususiyatiga ega.
  
• 
  Barcha galogenlash jarayonlari, ularning sodir bo'lishi mexanizmi bo'yicha 2 guruhga bo'linadi: radikal-zanjirli va ion-katalitik.
  
• 
  Radikal-zanjirli xlorlash reaksiyalarida parafin, olefin va aromatik uglevodorodlardagi vodorod atomi hisobiga o'rin almashinadi, shuning-dek, galogenlarni C=C va CAr-CAr bog'larga birikishi sodir bo'ladi.
  
• 
  Parafin uglevodorodlari faqat o'rin almashinish reaksiyasi orqali molekuladagi vodorod atomini birin-ketin galogenga almashtiradi.
  

Hidratsiya va suvsizlanish jarayoni. Olefinlarning gidratatsiya jarayonlari va ularning sharoitlari.