Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B

 

4.2. Ishbilarmonlik muloqoti uslubi 

Savdo  agentining  mijozlar  bilan  samarali  muloqot  qilishi  uchun  potensial  va 

real iste’molchilarning shaxs xususiyatlari, psixologik holati va ijtimoiy rolini to’g’ri 

tushuna  olish  zarur.  muloqot  manbasi  bo’lib  nafaqat  muloqotning  mazmunga  oid 

(verbal)  tomoni,  balki  ideomotor  (noverbal)  kommunikatsiya  bilan  bog’liq  nozikroq 

kommunikativ ko’rinishlar ham xizmat qiladi. 

Ideomotor (noverbal) ko’rinishlar bu – qoidaga ko’ra, his-tuyg’u organlaridan 

kelib  chiqadigan  asab  impulslari  natijasida  vujudga  keladigan  ongsiz  ravishdagi 

mushaklar mikroharakatlaridir. Ularni ko’ra olish va baholash qobiliyati hamkorning 

emosional holatini ko’rishdan tashqari uning fikr-mulohazalarini topishga ham imkon 

beradi. 

Biroq  ishbilarmonlik  muloqoti  jarayonida  ko’pincha  o’zaro  aloqa  yo’lida 

psixologik to’siqlar (kommunikativ to’siqlar) vujudga keladi. 

Kommunikativ  to’siqlar  tushunish  bilan  bog’liq  to’siqlar,  ijtimoiy-madaniy 

tafovutlar to’siqlari va munosabatlar to’siqlariga bo’linadi. 

Ishbilarmonlik  muloqoti  uslubi  samarali  kommunikatsiyalarning  muhim  omili 

hisoblanadi. 

Ishbilarmonlik  muloqoti  uslubi  –  muloqot  natijaviyligini  oshirish  maqsadida 

hamkorlar  ta’sir  ko’rsatish  usullari  tizimi.  Ishbilarmonlik  uslubi  hamkorlarning 

imkoniyatlarini  bilishga,  moddiy  va  moliyaviy  resurslarni  boshqara  olishga, 

qo’yilgan  maqsadlarga  erishish  uchun  huquq  va  javobgarlikni  muayyan  qayta 

---

 

67 

taqsimlashga  asoslangan  chora-tadbirlar  aniq  bosqichma-bosqich  kompleksini 

qamrab oladi. 

Bozordagi  o’zaro  aloqalarda  kamdan-kam  qo’llanadigan  avtoritar  uslub 

kommunikativ  maqsadlarga  erishishga  rolli  yondashuvni  nazarda  tutadi,  bunda 

yetakchi  o’zining  ustunligini  ochiq-oshkora  ta’kidlaydi,  ierarxik  holat  sezilarli 

masofasini ushlab turadi. 

Hamkorlar  ko’pincha  demokratik  muloqot  uslubiga  amal  qilib,  bunda  ular 

o’zaro  hurmat,  o’zaro  ishonch  va  mas’uliyatga  aniq  yo’naltirgan  holda  o’zaro 

foydaga intilish shartlarida teng huquqlilik asoslarida o’zaro aloqa qiladi. 

Oxirgi  paytlarda  tijorat  muloqotlarining  xarakteri  vaziyat  qonuni  bilan 

belgilanadigan muammoli-maqsadli uslubi keng tarqalmoqda. 

Ishbilarmonlik  muloqotining  mazkur  uslubida  hamkorlar  bozor  holatining 

o’zgarishiga  muvofiq  harakatchan  moslashuvga,  fors-major  holatlar  va  kutilmagan 

risklarni  o’zaro  tushunish  bilan  qabul  qilish  hamda  bir-biriga  yordamga  kelishga 

doimo tayyor bo’ladi.