Ergash Qobilov, Farxod Raupov

Narkulov Jakhangir
163

---

Gipertermik sindrom. Ombredan sindromi erta yoshdagi bolalarda 
katta ahamiyat kasb etadi. Bunda qonga so‘rilgan zaharlar (toksin) 
termoregulyator markazga ta’sir etib, periferik gemodinamikaning 
buzilishi oqibatida teri orqali issiqlik ajralishining kamayishiga sabab 
bo‘ladi.
Yuqorida keltirilgan sindromlaming har xil rivojlanish darajasi 
kasallikning boshlanish davriga, tarqalgan peritonitning rivojlanish 
tezligiga, bolaning yoshiga, organizm premorbid holatiga va boshqa 
sabablarga bog‘liqdir.
Peritonit kechishi uch bosqichga bo ‘linadi (Yu. F. Isakov va ham- 
mualliflar, 2004):
I. Reaktiv bosqich: shikoyatlari: qorinda og‘riq, ko ‘ngil aynishi, 
qusish, tana harorati ko ‘tarilishi. Avvalgi 24 soat ichida qorinda 
doimiy kuchli og‘riq, bemor majburiy holatda, oyoqlari qoringa kelti­
rilgan, qorin old devori taxtasimon taranglashgan, qusish yengillik 
tug‘dirmaydi. Puls tezlashgan. Tez-tez ichi kelishiga moyillik, dizurik 
simptomlar, zaharlanish, degidratatsiya, gipertermiya va nafas olish 
buzilishining ustunligi bilan kechishi.
II. Toksik bosqich: Yuqoridagi belgilardan tashqari, vitseromotor 
reflekslar susayishi hisobiga mahalliy belgilar namoyon boTishi biroz 
susayishi kuzatiladi (qorinda og‘riq, mushaklar defansi). Ichaklar 
peristaltikasi yo ‘q, qorin dam. Axlat va gaz chiqmaydi (paralitik 
ichak tutilishi). Intoksikatsiya belgilari rivojlanib, bemor umumiy ah­
voli og‘irlashadi. Puls tez, ipsimon. A/В tushgan, tana harorati yuqori, 
gektik. Oligouriya. Ushbu bosqich qon disbalansi, metabolizm va 
buyrak funksiyasi buzilishining ustunligi bilan kechadi.
III. Terminal bosqich: adinamiya, es-hushi o ‘zida emas, yuz qi- 
yofasi o ‘tkirlashgan, ko ‘z olmasi cho‘kkan. Teri oqargan, sovuq ter 
bilan qoplangan. Tili quruq, fibrinli, qoramtir karashlagan. Nafas 
yuzaki, tezlashgan. Qomi dam, gaz va axlat chiqmaydi. Qorinning 
hamma joyida peritoneal og‘riq, ichaklar peristaltikasi eshitilmaydi, 
b a ’zida peritoneal axlat kelishi mumkin. Puls ipsimon, A/В tushgan, 
UQT - 30 % ga kamaygan. Oliguriya yoki anuriya. Bioximik tah- 
lillarda - gipokaliemiya, gipoxloremiya, giponatriemiya. Bu bosqich 
peritonitning asoratlanish bosqichi boTib, septikopiemiya, ichak 
tutilishi, gipo- va disproteinemiya bilan kechadi. Ushbu bosqichlar-
164