Ergash Qobilov, Farxod Raupov

Ichak tutqichi kistalari 
odatda limfa to ‘qimasining distopiyasi 
natijasida kelib chiqib, ichak tutqichining istalgan qismida joylasha­
di. Ular ichak tutqich varaqlari orasida joylashib, ichak devori bilan 
bog‘liq emas. Ichak tutqichi kistalari ichida odatda seroz suyuq­
lik b o ‘lib, ulaming yuqori joylashgan hollarida xileoz o ‘t suyuqligi 
bodishi mumkin. Kasallikning ilk belgilaridan biri - qorin aylanasi­
ning asta-sekin kattalashishi bodib, u bolani bezovta qilmaydi. Kis-
66
Narkulov Jakhangir

---

ta kattalashgani sari o ‘qtin-o‘qtin qusish va og‘riq paydo boMadi. 
Agar kista buralib qolsa, bolaning ahvoli battar og‘irlashadi, og‘riq 
kuchayadi, bola ko‘p qayt qiladi.
Ichak tutqichi kistalariga hosilaning o ‘ta sirpanuvchanligi xos. 
0 ‘sma qorin bo‘shlig‘ida bemalol sirpanadi, aniq chegaraga va tekis 
konturga ega. Ingichka ichak tutqichi kistalari juda ham sirpanuv- 
chan. Katta ichak tutqich kistalarida ko ‘pincha asoratlar (kista o ‘z 
o ‘qi atrofida buralish, ichak tutilishi, yiringlash va boshq.) kuzatiladi. 
Bunday hollarda bemor qorin bo ‘shlig‘i og‘ir xastaligi bilan jarrohlik 
kasalxonasiga yotqiziladi.
Enterokista 
- ichak ikkilanishi (dublikaturasi) nomi bilan ata- 
ladigan kasallik. U ichak kovak a ’zolari to ‘g ‘ri rivojlanmasdan 
ortiqcha o ‘sib ketishi, mushaklararo retension kista hosil bo‘lishi 
(60%) natijasida enterokistalar ingichka ichakda joylashishidan kelib 
chiqadi. Klinik belgilari enterokista ichida yallig‘lanish bo‘lganda 
namoyon bo ‘ladi. Bunda bola o ‘zini noxush his qiladi va og‘riq paydo 
b o ‘ladi. Qisman yoki to ‘liq ichak tutilishi kuzatiladi. Enterokistaning 
eroziyalangan shilliq qavatidan qon ketishi yoki devori teshilib, 
peritonit rivoj lanishi mumkin.
Mekonial ileus 
deb - yopishqoq mekoniyning (oshqozon osti bezi 
fermentativ yetishmovchiligi sababli) yonbosh ichak terminal qis­
mida tiqilib qolib, tug‘ma pastki ichak tutilishi klinikasini namoyon 
qilishiga aytiladi. Mekoniy chaqaloqning birinchi axlati bo‘lib, ona 
qomida qog‘anoq suvlarining yutishi, oshqozon-ichak trakti shil­
liq qavati sekreti, oshqozon-ichak trakti rekanalizatsiya jarayonida 
to ‘kiladigan epiteliy, o ‘t suyuqligi va oshqozon osti bezi sekretidan 
hosil bo ‘lib, chaqaloq tu g ‘ilgach birinchi ichi o ‘tganda tashqariga 
chiqadi. Oshqozon osti bezi sekreti yetarli darajada bo ‘lmagach, 
mekoniy konsistensiyasi o ‘zgaradi va o‘ta shilimshiq, yopishqoq 
b o ‘lib, yonbosh ichak terminal qismidan, Baugin qopqasi orqali 
y o ‘g ‘on ichakka o ‘ta olmaydi va obturatsion-mekonial ichak tutilishi 
yuzaga kelib, tug‘ma pastki ichak tutilishi klinikasini beradi. Kasal­
lik oshqozon osti bezi kistofibrozi va ekzokrin bezlaming faoliyati 
buzilishi natijasida kelib chiqadi. Kasallik irsiy xarakterda bo ‘lib, 
autosom-retsessiv ravishda avloddan avlodga ko ‘chadi. Kistofibroz 
sistemali kasallik, organizmdagi barcha ekzokrin bezlami zararlashi
67