Ergash Qobilov, Farxod Raupov

Chandiqli ichaklar tutilishi 
- oshqozon-ichak traktida chandiqli 
to‘siq bodishi natijasida ichak nayini qisib qo‘yib, ovqat (ona ko‘krak
202
7-rasm. Invaginatni siqib
chiqarish.
Narkulov Jakhangir

---

suti) mahsulotlarining passaji buzilishi va o ‘tmay qolishi natijasida 
yuzaga keladigan klinik holat. Chandiqli ichak tutilishi o ‘zining rivoj- 
lanishiga ko ‘ra ikki turda bo ‘ladi:
1. Strangulyatsion turda chandiq ichak nayini qisib qo‘yib, ichak o ‘t- 
kazuvchanligini, ichak nayida qon aylanishini buzilishiga olib keladi.
2. Obturatsion turda esa, yuzaki bitishmalar ichakning bukilib qo- 
lishiga sabab bo‘lib, ichakning o ‘tkazuvchanligi susayadi. Bitishmali 
ichak tutilishi o ‘zining rivojlanishiga qarab: 
o ‘tkir, yarim o'tkir va
surunkali
turlarga bo‘linadi.
Qorin bo‘shlig‘ida va ichak qovuzloqlari orasida chandiqlaming 
hosil bo ‘lishiga sabab, tarqalgan yoki chegaralangan qorin pardaning 
yallig‘lanishi (
peritonit
), qorin bo ‘shlig‘ida yiring to ‘planishi (
absessi
, 
infiltrati
), yiringli yallig‘langan chuvalchangsimon o ‘simta olib tash- 
lash, qorin bo ‘shlig‘ida muolaja qilinayotgan paytda qo‘pol harakat 
qilish ichak seroz qatlamining jarohatlanishi va boshqalar. Ichaklar- 
ning seroz qatlami yoki pariyetal qorinpardasi jarohatlanganda shu 
yerda yalligianish jarayoni, y a’ni ekssudativ bosqichdan keyin 
proliferatsiya boshlanadi, uning ichiga qo‘shimcha to ‘qima tolalari 
o‘sib kirib, chandiq hosil bo ‘ladi, 7-10 kundan keyin chandiq (
bitish
- 
ma)
tarkibiga qontomir va elastik tolalar o ‘sib kiradi.
T a s h x i s l a s h . Anamnezida qorin bo‘shlig‘ida bir yoki bir ne­
cha marta xirurgik muolajalar o‘tkazilgan va qorin bo ‘shlig‘ida yal- 
ligTanish jarayonlari namoyon b o ‘lgan bemorlarda kuzatiladi. Qorin 
b o ‘shlig‘ida hosil bo‘lgan bitishmalar ichak tutilishiga asos b o ‘ladi.
Ichak faoliyatini yaxshilashga qaratilgan muolajalar ijobiy natija 
bermasa, unda ichak tutilishi deb tashxis qo‘yiladi va operatsiya uchun 
tayyorgarlik ko‘riladi. Bemoming qorin bo‘shlig‘i rentgenografi- 
yasida qorin bo ‘shlig‘ida gorizontal holatdagi sathlar borligi, uning 
ustida gaz to ‘planib turgani ko‘rinadi, y a’ni Kloyber kosachalari pay­
do bo‘ladi.
Tashxis qo‘yish qiyinchilik tug‘dirganda, ichak tutilishini aniqlash 
uchun bemoming m e’da-ichak traktiga bariy aralashmasi yuborilib, 
uning harakati kuzatiladi 
(passaj
). Bariy aralashmasini yosh bolalarga 
ichirish qiyin boTgani sababli u zond orqali yuboriladi.
D a v o l a s h . Qorin bo‘shlig‘idagi chandiqlar tufayli ichak tutilishiga 
taxmin qilingan bemorlar shifoxonaga yotqiziladi. Davolash konserva-
203