Ensiklopediyasi

ALISHER NAVOIY
(1441-1501)
9-fevral. Xurosonning markazi bolgan Hi- 
rotda Alisher Navoiy olamga keldi. Navoiy­
ning zamondoshi, tarixchi Mirxondning gu- 
vohlik berishicha: “Amir Alisherning bobosi 
A m ir Te m urning o 'g 'li U m arshayx bilan 
ko'kaltosh (emikdosh, bir onani emgan bola­
lar) edi. Darvoqe, Navoiy o'zining ilk she’rlar 
to 'p la m i “ B a d o y e u l-b id o y a (“ B a d iy lik
ibtidosi”)ga yozgan bosh so'zida o'z oilasin- 
ing temuriylar xonadoniga yaqinligini gapira- 
di, o'zining ota-onadan yetti pushtigacha, “oliy 
darajali xonadonning samimiy xizmatchisi” 
ekanini alohida ta’kidlaydi. Boshqa bir joyda 
Navoiy, garchi ota-bobolarining temuriylar sa- 
royida qanday mansabda bo'lganini aniq ay - 
tmasa ham, har holda katta mansablarda 
bolganiga ishora qiladi.
Alisher Navoiyning favqulodda iste’dodi 
u c h -to 'rt y o s h la rid a nam oyon b o 'lg a n . 
O'shanda u birinchi marta she’r yod olgan, 
“azizlar” (hurmatli kishilar) orasida shu she’rni 
o'qib, ularning hayratiga sazovor bolgan. Bu 
A lisherning bolalik chog'ida Hirotda eng 
mashhur shoir Am ir Qosim Anvorning bir 
g'azali edi. Uch-to'rt yashar Alisherning bitta 
g'azalni yod olishi, adabiyotshunos olim Izzat 
Sultonning ta’kidlashicha, bu yerda, bolaning 
qobiliyatidan tashqari yana bir odatning ta’siri 
bor: o'rta asrlarda Osiyoda, Sharqda kichik- 
likdan butun-butun she’rlarnigina emas, hatto 
katta kitoblarni ham bolaga yod oldirishga 
to'g'ri kelar, bolaning yod olish qobiliyatini tar- 
biyalash pedagogikaning eng muhim vazi- 
falaridan edi.
Alisher Navoiyni 1445-yilda maktabga 
berishadi. U Xurosonning bolg'usi podshohi 
Husayn Boyqaro bilan birga o'qiydi. Alisher 
m a kta b d a y a xsh i o 'q is h d a n ta s h q a ri, 
she’riyatga qiziqib ketadi. Badiiy asarlarni 
o'qish va o'rganish bilan kifoyalanib qolmay, 
10— 12 yosh larida yoq ilk s h e ’rlari bilan 
ko'pchilikning diqqatini o'ziga jalb etadi.
Alisher g'oyat qobiliyatli, tirishqoq, har- 
akatchan, zehnli bo'lib, uning iste’dodi o'sha 
davrning ulug' kishilari tomonidan juda erta
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

jm