Ensiklopediyasi

ALEKSANDR
(miloddan awalgi 
356— 323-yillar)
Bu shaxs buyuk sarkarda va Qadimgi 
S h a rq n in g k o 'p g in a d a v la tla rin i o 'z ig a
bo'ysundirgan istilochidir. Aleksandr (Iskan- 
dar Maqduniy) Sharq mamlakatlarida Iskan- 
dar Zulqarnayn nomi bilan mashhur.
Bolaligidayoq u otasi — Makedoniya pod- 
shosi Filipp va saroy ahli ko'z oldida asov otni 
jilovlagan. Hamma Aleksandrning chaqqonli- 
gi va dovyurakligiga qoyil qolgan. Shunda 
podsho Filipp uni bag'riga bosib: “O'g'lim, 
Makedoniya senga torlik qiladi, o'zingga mo- 
nand saltanat izla”, — deydi.
Tabiat Aleksandrga ko'p narsani — aql-id- 
rok va jasoratni in’om etgan edi. Leonid ism- 
li o'z amakisi shahzodani jasur jangchi qilib 
tarbiyalaydi. Aleksandr chidamli, kuchli, ovqat- 
lanishda sabr-qanoatli bo'lib o'sadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Q a d im g i 
m a s h h u r 
o lim
A ris to te l 
Aleksandrning ustozi bolgan. U shahzoda bi­
lan olam va tabiat, inson va davlat to'g'risida 
suhbat qurardi.
Jangovar yurishlarda Aleksandrga olimlar 
hamroh bolishardi.
Biroq boshqa har qanday istilochi kabi, 
Aleksandr ham o'zining qadami yetgan joylar- 
ga avvalo vayronalik va qirgln olib kelardi.
Aleksandr ko'plab xalqlar va podsholiklar- 
ni o'ziga qaram qilgan qudratli forslar davla- 
tini bo'ysundirdi. Unga Misr, Bobil kabi yunon- 
larga malum va mashhur bolgan ko'p mam- 
lakatlartobe bo'lib qoldi.
Aleksandr 329-yilda Turonga yurish qilib, 
uning katta hududini istilo qildi. Lekin bu yer­
da uning qo'shini boshqa bosib olingan mam- 
lakatlarga qaraganda mahalliy aholining eng 
kuchli qarshiligiga uchradi. Unga qarshi bir 
qancha m illiy ozodlik xalq qo'zg'olonlari 
ko'tarildi. Tarixda Spitamen boshchiligidagi 
qo'zg'olon ayniqsa mashhur. Aleksandr bu 
qo'zg'olonlarni juda katta qiyinchiliklar bilan 
bostirgan, bu orada u bir necha marta yara- 
dor ham bo'lgan. Istilochi butun alamini tinch 
aholidan olib, Zarafshon vohasida 120 ming 
kishini qatliom etgan. O'rta Osiyoda Aleksan­
dr yurishi bilan bog'liq bir qancha joy nomlari 
bor. Turonlik go'zal Ravshanak Aleksandrning 
suyukli xotini bolgan.
Aleksandr Turon yurishidan so'ng nihoyat­
da boy va sirli o'lka bo'lgan Hindistonni ham 
tobe etishni istardi. Hind vodiysiga yurish 
qilib, bir qancha g'alabaga erishadi. Biroq 
o'n yillardan beri davom etayotgan yurishlar- 
dan charchagan uning qo'shini Gang sohillari- 
ga borishdan bosh tortdi va Aleksandr ular­
ga quloq solishga majbur bo'ldi.
Safardan qaytib kelgach, ko'p vaqt o'tmay 
Aleksandr vafot etdi. Uning ulkan davlati tez- 
da p a rch a la n ib ketdi, chunki bu da vla t 
qo'shinlar kuchi bilangina ushlab turilardi. Bi­
roq A le k s a n d r z a b t etg an y o 'lla r izsiz 
yo'qolmadi. Ulardan savdo karvonlari o'ta 
bo sh la d i. Y u n o n la r va Q a d im gi Sharq 
xalqlarining boy m adaniyati bir-biri bilan 
qo'shilib, ilgarigidan farq qiladigan ellinizm 
madaniyati yuzaga keldi.