Ensiklopediyasi

FRANSIYA
(Fransiya Respublikasi)
Maydoni - 551000 kvadrat kilometr.
Aholisi - 58700000 kishi.
Fransiya — G'arbiy Yevropadagi katta dav­
lat. U Normandiyaning sovuq, qoyali 
qirg'oqlaridan to O'rta dengizning iliq iqlimli 
moviy qirg'oqlarigacha cho'zilgan. Qadimda 
Fransiya qalin o'rmonzor bo'lgan. Hozirgi vaqt­
da o'rmonlar, asosan, tog'lardagina saqlanib 
qolgan. Fransiyadagi eng baland tog' — yuk­
sak cho'qqisi Monblan deb atalgan qorli Alp 
tog'laridir.
Parij. Eyfel minorasi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Keng pasttekisliklar bo'ylab Sena, Rona, 
Garonna va boshqa sersuv daryolar oqib 
o'tadi. Bu daryolarda keti uzilmas turna qator 
kemalar suzadi.
Mamlakat zamini ko'mir, temir va uran ru- 
dalari, tuzlar, gaz, boksit kabi foydali qazilma- 
larga boy.
Juda qadimda, miloddan ancha awal Fran- 
siyada gall qabilalari yashagan. Bu yerlarni 
bosib olgan rimliklar uni Galliya deb ataganlar. 
Keyinchalik rimliklar o'rnini boshqa bosqinchi- 
lar egallagan. Ular orasida franklar ham bor edi, 
keyinchalik mamlakat shu qabila nomi bilan ata- 
ladigan bo'ldi.
9-asr o'rtalaridan mustaqil fransuz davlati 
qaror topdi. 10-asrdan Fransiya deb atala 
boshlandi.
Ikkinchi jahon urushi yillarida fashistlar Ger- 
maniyasi Fransiyaga hujum qildi. Fransiyaning 
reaksion hukumati agressorga taslim bo'ldi. Bi­
roq fransuz xalqi ozodlik uchun mardona kurash- 
di va g'alaba qildi.
Fransiya — yuksak rivojlangan mamlakat. 
Fransiyada ko'plab alyuminiy va po'lat, sintetik 
kauchuk, sun’iy tola, plastmassa, dori-darmon- 
lar, gazlama, poyabzal va kiyim-kechak, yirik 
sanoat shaharlaridagi zavodlarda esa 
stanoklar, avtomashinalar, elektrovozlar, kema­
lar, samolyotlar va boshqa turli xil mashinalar 
ishlab chiqariladi. Fransiya qadimdan o'zining 
parfyumeriya buyumlari bilan mashhur.
Qishloq xo'jaligi ham 
yuksak darajada rivojlan­
gan. Dalalarda bug'doy, 
arpa, makkajo'xori, suli, 
kartoshka, qand lavlagi, 
turli-tum an sabzavot 
yetishtiriladi. Hamma joy­
da ko'plab tokzorlar va 
bog'lami ko'rish mumkin.
Chorvachilik ham muhim 
o'rin tutadi.
Fransiyaning poytaxti 
Parij — dunyodagi eng 
chiroyli shaharlardan biri.
U bundan ikki ming yillar 
ilgari S ena da ryo si 
o'rtasidagi orolda vujud­
ga kelgan. P a rijda
qadimiy binolar ko'p, masalan, Luvr saroyida 
rasm va haykallarning dunyodagi eng yirik 
majmualaridan biri to'plangan. Sorbonna uni- 
versiteti dunyodagi eng qadimiy universitetlar- 
dan biri, Bibi Maryam ibodatxonasi, ulug'vor 
Eyfel minorasi jahonga mashhur.
Fransiya jahonga Janna d’Ark, Marat va 
Robespyer, Lavuazye va Kyuri, Delakrua va 
Domye, Bize va Ravel, Gyugo va Balzak, Mo- 
passan va Bomarshe kabi ko'pgina mashhur 
kishilami, tarixiy arboblar, olimlar, yozuvchilar, 
kompozitorlarni yetishtirib berdi.
Fransiya bilan O'zbekiston Respublikasi 
o'rtasida diplomatiya munosabatlari 1992-yil- 
da o'matildi va ular o'rtasida iqtisodiyot, fan- 
texnika, madaniyat sohalaridagi hamkorlik sa- 
marali tus oldi.
FUTBOL
Inglizchadan tarjima qilinganda "fut" - 
"oyoq", "bol"—"to'p" demakdir. Inglizlar "faqat 
oyoq bilan" o'ynaladigan to'p o'yinini shunday 
deb atashgan. 1868-yil oktabrda Londonda 
bu o'yin ishqibozlarining uyushmasi tashkil 
etildi. Hozirgi zamon futbol tarixi shunday 
boshlandi.
Futbol o'yini to'g'ri burchakli maydonda 
o'tkaziladi. Maydonning qisqa tomonlari 
o'rtasiga, bir-biriga qarama-qarshi 2 ta dar- 
voza o'rnatiladi.