Ёнfин хавфсизлиги

Технологик жараён, ускуналарнинг жойлашуви, ҳолати ва улардан фойдаланишнинг ўзига хос жиҳатлари /2; 7/

Махсус ускуналардан фойдаланиладиган саноат корхоналари ва муассасаларида рўй берган ёнғинларни суриштириш чоғида уларнинг келиб чиқиш сабаблари ишлаб чиқариш ва бошқа жараёнлар билан боғлиқ бўлиши мумкинлигини эътиборга олган ҳолда, бу жараёнларнинг тавсифини, шунингдек уларнинг батафсил жойлашувини, ҳолатини ва ускунадан фойдаланишнинг ўзига хос муҳим жиҳатларини аниқлаб олиш муҳим.
Ёнғинларнинг «кўп тарқалган» сабаблари билан бир қаторда, саноат корхоналари, илмий-тадқиқот ва шу каби муассасаларда ёнғин сабаблари бундай масканларнинг ўзига хослигидан ҳам келиб чиқади. Ўзига хос бу муҳим жиҳатлар қуйидагилардан келиб чиқиши мумкин:
- қурилмалар, ускуналарнинг ёки уларни қандай ўрнатилганлигининг муҳим ёнғин хавфсизлиги жиҳатларидан;
- ускуналардан техник жиҳатдан фойдаланиш қоидаларини бузиш ёки уларнинг носозлигидан;
- технологик ва бошқа жараёнларнинг муҳим жиҳатлари ва уларни бузишдан.
Бундай ҳолатларда, ёнғиннинг келиб чиқиш сабаби тадқиқот қилинар экан, аввалам бор қуйидагиларни аниқлаш зарур:
- ёнғин содир этилган хонада нима ўрнатилган эди;
- ускуна қайси мақсадда ишлатиларди, унинг тузилиши нималардан иборат ва қандай ишлар эди;
- ёнғиндан олдин у ишлардими, агар ишласа, унда унинг созлиги қайси даражада эди;
- тегишли ускуналар қайси жойда ва қандай ҳолатда ўрнатилган эди;
- уларнинг алоҳида қисмлари ёки пойдевори ёнувчан материаллардан бажарилмагандими;
- ускуна ўрнатилишининг бириктирилиш усули қандай бажарилган (крепление);
- агар ускуна иссиқлик ажратиш билан боғлиқ бўлса, унда унинг иссиқликдан изоляция қилувчи қисми қандай бажарилган ва шу кабилар.
Ундан ташқари, технологик жараён айнан нималардан иборатлигини ҳам аниқлаш зарур:
- унинг ёнувчан, ёнғиндан хавфли материаллар ишлаб чиқариш ёки уларни қўллаш билан боғлиқлигини;
- технологик жараённи, ишлаб чиқаришни ва ускуналарнинг ҳолатини тавсифловчи ҳарорат режими, босим, тезлик ва бошқа параметрлар қандай бўлиши керак эди ва амалда қандай бўлганлигини.
Бунинг учун эса технологик йўриқномалар билан танишиб чиқиш мақсадга мувофиқ. Шунингдек, назорат-ўлчаш асбоблари, сақлагич қурилмалари ва шу кабиларнинг мавжудлиги ва уларнинг ишончли ишлашини ҳам текшириш зарур. Ишчилар ва хизматчиларга бериладиган тавсифномалар билан танишиб чиқиш ҳам ўринлидир. Илгари ускунанинг носоз ишлаш ҳолати, масалан, оқизиш, қуруқ ишқаланиш, исиб кетиш, қотиб қолиш ва шу каби белгилар кузатилганлиги, шунингдек ишлатилаётган қурилмаларнинг ишлаши билан боғлиқ бўлган ёнғин (олов) чиқиш ҳолатлари рўй берганлиги ҳақидаги маълумотларни ҳам аниқлаш керак. Шундай маълумотлар мавжуд бўлган тақдирда, тегишли участкаларда ўчоқ талафотларининг излари текшириб кўрилади. Унда ёнғин сабаби ҳақидаги тусмолни ҳолатнинг барча ҳолатларини эътиборга олган ҳолда янада чуқурроқ тадқиқот қилиш керак бўлади.
Технологик жараёнда бир қарашда унчалик эътиборсиз ўзгаришлар ёки бир детални иккинчисига алмаштириш кабилар ҳам ёнғинга олиб келиши мумкин.
Ускуналарнинг материаллари ва уларнинг конструкциялари ҳам арзимаган очиқ оловдан, қизиб кетишдан, чақнашдан, қасддан ўт қўйиш ва шу кабилардан чиққан ёнғиннинг тарқалиб кетишига яхши шароит туғдириб бериши ҳам мумкин.

15.