«energetika» kafedrasi «kichik gidroelektr stansiyalar» fanidan ma’ruzalar kursi namangan-2020

3.14 - rasm. Erkin oqimli KGES
1 – karusel turbina; 2 – KGESni mahkamlash va qalqib turishni ta’minlaydigan
moslama; 3 – mulg’tiplikator; 4 – generator; 5 – elektr kabeli.

Rossiya Fanlar Akademiyasining Sibir bo’limi va «Sibelektrotyajmash» instituti tomonidan ishlab chiqarilgan erkin oqimli KGES quvvati 20 kVt ga, FIK esa 35 % ga teng (3.15 – rasm). Mazkur 39 qurilma diametri 1,2 metr bo’lgan propellerli o’qiy gidroturbinalar bilan jihozlangan.

3.15 – rasm. SPMGES – 20 rusumli erkin oqimli KGES

1 – pontonlar (qalqib turishni ta’minlaydigan moslama; 2 – generator;

3 – mulg’tiplikator; 4 – suvni chiqarish qurilmasi; 5 – turbina.

Quvvati 2...30 kVt bo’lgan erkin oqimli KGESlar Rossiyadagi Krasnoyarsk davlat texnika universiteti olimlari tomonidan ham ishlab chiqilgan [12]. Mazkur KGES generator bilan bir o’qda joylashgan ikki parrakli ortogonal turbinalar bilan jihozlangan. Suv oqimi tezligi 1,5...3,0 m/s bo’lganda 2 kVtli KGESda turbinalar soni 2 tani, 10 kVtli KGESda 4 tani tashkil etadi (3.16 – rasm). Qurilmada suv ichida ishlashga muljallangan past aylanish tezligiga (60...150 ob/min) ega bo’lgan generatorlar o’rnatilgan. KGES ni suvga cho’ktirib (1...3 metr chuqurlikda) troslarda ushlab turish kerak, bu esa o’z navbatida elektr qismlarni

ishonchli ravishda suvdan himoyalash va qurilmaning suv tagidagi mustahkamligini oshirish uchun qo’shimcha choralarni ko’rishni talab etadi. Hozirgi paytda suv tagidagi oqimdan foydalanishga mo’ljallangan erkin oqimli KGESlarning har xil konstruktsiyalari mavjud. SHulardan biri 3.17 – rasmda ko’rsatilgan.


3.16 – rasm. Ortogonal turbinali erkin oqimli KGES
1 – gidroturbinalar; 2 – generator; 3 – rama

Narxi qimmat bo’lishining asosiy sababi quvvatni oshirish zarur bo’lganda turbina ishchi g’ildiragining diametri oshib ketishi, shu sababli uning gabarit o’lchamlarining katta bo’lishi hisoblanadi