«energetika» fakulteti

2. Kuchlanishlar og`ishi va tebranishining iste’molchilar ishiga ta’siri
a).Kuchlanish og`ishining AM ishiga ta’siri. AM mexanik xarakteristikasining qattiqligi katta bo`lgani uchun kuchlanish 5% ga kamaysa, dvigatel tezligi taxminan 1% ga kamayadi; kuchlanish 10% kamaysa, 2,5% gacha kamayadi. Shuning uchun AD va SD uchun 5% gacha kuchlanish pasayishiga yo`l qo`yiladi. Kuchlanish nominal kuchlanishdan kattaroq bo`lsa, dvigatellar tezligiga kam ta’sir ko`rsatadi, ammo, stator toki ortadi va dvigatel ko`proq qiziydi. Kuchlanishni 10% gacha ortishiga yo`l qo`yiladi.
b).Elektrotexnologik qurilmalarda kuchlanish nominal qiymatidan past bo`lsa, ulardagi texnologik jarayon cho`ziladi va elektroenergiya sarfi ortib ketadi.
v). Yoritish jixozlarga kuchlanish og`ishining ta’sirini ko`ramiz. Kuchlanish nominaldan past bo`lsa, cho`g`lanma lampalarining yorug`lik oqimi kamayadi. Gaz razryadli lampalar o`chib qolishi mumkin. Agar kuchlanish nominaldan ortiq bo`lsa, lampalarning ishlash muddati qisqarib, katta zarar ko`riladi. Yoritish tarmoqlarida +5% va -2.5% kuchlanish og`ishiga yo`l qo`yiladi.
Qolgan EI lar uchun 5% kuchlanish og`ishiga yo`l qo`yiladi.
Kuchlanish tebranishining EI lar ishiga ta’sirini ko`ramiz. Agar AD ulangan elektr tarmoqlarida 15% ortiq kuchlanish pasayishi ro`y bersa, dvigatel magnit (puskatelp) yurgizgich tomonidan tarmoqdan uziladi. Bu texnik jarayonni buzilishiga olib keladi. Kuchlanish tebranishiga eng sezgir yoritish asboblari xisoblanadi. Agar tarmoqda kuchlanish tebranishi tez-tez kuzatilsa, yoritish priborlarining yoritishi tez o`zgarib, ishchilarning ishiga salbiy ta’sir ko`rsatadi. Kuchlanish tebranishini ta’sirini kamaytirish uchun tez o`zgaruvchan EI lar aloxida transformatordan yoki aloxida liniyalardan ta’minlanishi kerak. Aloxida transformatorga chiqarish asosan yoritish tizimi ishiga ta’sir bo`yicha belgilanadi. Bunda bir soat ichida yo`l qo`yiladigan tebranishlar soni n quyidagicha topiladi :
n =
Yo`l qo`yiladigan tebranishlar sonini xaqiqiy tebranishlar soni n<sub>x</sub> bilan solishtiramiz. Agar n> n<sub>x</sub> bo`lsa, bitta umumiy transformatordan ta’minlash mumkin. nx bo`lsa, yoritish yuklamalari uchun aloxida transformator o`rnatish kerak.