Endokrin tizimning yoshga oid fiziologiyasi va gigiyenasi

BUYRAK USTI BEZLARI 

Buyrak usti bezlari ikki dona (o'ng va chap) bo'lib, tegishli buyrak-ning ustki qutbida joylashgan. O'ng tomondagi bez shaklan uchbur-chakka o'xshasa, chap tomondagisi yarim oyga o'xshaydi. Buyrak usti bezlari yupqa fibroz parda bilan qoplangan, har bir buyrak usti bezi­ning massasi o'rtacha 5—8 g ni tashkil etadi.

Buyrak usti bezlari tashqi po'stloq qavati va ichki miya qavatidan tashkil topgan, bu qavatlari tuzilishi va funksiyalari jihatidan alohida-alohida ichki sekretsiya bezlari bo'lib, har xil gormonlarni ishlab chiqaradi. Buyrak usti bezlarini olib tashlash hayvonni o'limga olib keladi.

Buyrak usti bezlarining po'stlog'i uch guruh gormonlar ishlab chiqaradi:

1. 
   mineralokortikoidlar, bularga aldosteron va 11-dezoksikortikosteron kiradi;
   
2. 
   glukokortikoidlar, bularga gidrokortizon, kortizon va kortikosteron kiradi;
   
3. 
   jinsiy gormonlar: androgenlar, estrogenlar, progesteron.
   

  GIPOFIZ 

Gipofiz yoki miyaning pastki ortig'i massasi 0,4—0,6 g atrofida keladigan, oval shaklli, kichkina bezdir. Bu bez oraliq miyada joylash-gan va bosh skeletidagi turk egari chuqurchasida yotadi. Voronka yordamida gipofiz gipotalamus bilan mahkam bog'langan. Gipofiz oldingi, oraliq va orqa boiaklardan tashkil topgan, shu bo'laklarning har biri ichki sekretsiya bezidir. Orqa bo'lagi uni gipotalamus bilan bogiab turadigan nerv tolalari tarmoqlari bilan moi-koi ta'minlangan. Shu boiagini neyrogipofiz deyiladi. Oldingi, sof sekretor bo'lagi adenogipofiz deb ataladi.