Электрон дарсликлар яратишнинг ызига хос хусусиятлари ща+ида

Файл мазмунини кўриш учун [F3]-Просмотр тугмачаси устига кўрсаткич келтирилиб ”сичқонча” чап тугмаси босилади. Дастлаб керакли файл ажратилган бўлиши керак. NC фарқли ўлароқ, WINDOWS COMMANDER да расмли ёки матнли файлнинг мазмунини кўриш мумкин. Бу ҳолда кўрсаткич экранда кўринмайди.

Файлни тахрир қилиш учун [F4]-Правка тугмачасидан фойдаланилади.

Бу ҳолда кўрсаткич экранда пайдо бўлади, керакли тахрир қилишлардан сўнг файлни яна хотирада сақлаш мумкин.

Файлни ва каталогни қайта номлаш ёки ёки бошқа жойга кўчириш учун [F6]-Перемешения тугмачасидан фойдалананилади.

Бу холда экраннинг ўрта қисмида файл (каталог) нинг янги номи сўралади.

Янги каталог яратиш учун [F7]-СоздКат тугмачасидан фойдаланилади.
Создат новий каталог майдонида каталогга ном бериб ОК буйруғи устида «сичқонча» тугмаси босилади.

Кераксиз каталогни ёки файлни ўчириш учун [F8]-Удалить тугмачасидан фойдланилади. Ўчирилаётган файл ёки Ўчирилаётган файл ёки каталог ўчирилишини тасдиқлаш учун [Да] тугмачасидан «сичқонча» кўрсаткичи келтирилиб босилади.Ўчиришни бекор қилиш учун Отмена ёки нет буйруғи барилади.

Мавзу. Маълумотларни химоялаш ва сақлаш. Антивирус дастурлар.

Ma’lumotlarni saqlash vа ularni xavfsizligini
ta’minoti
Тармоқлар билан ишлаганда, айниқса серверларда, маълумотларни сақлаш ва уларни хавфсизлигини таъминоти муаммоси туради. Бу муаммони кыриб чиқамиз ва эчиш йўлларини аниқлаймиз.
Маълумотларни сақлаш тизими ёрдамида (Баcкуп – тизимлари) ахборот ташувчида жойлашган маълумотлар (асосан қаттиқ дискларда) компютерга бевосита уланган, былиб ташқи ташувчиларга нусхалаштирилади (кыпинча магнит ленталарга). Бу зарур, чунки ҳалақит берувчилар билан боғлиқ ҳар хил шароитларда маълумотларни йўқотиш истисно эмас. Хыжалик нуқтаи назаридан қараганда маълумотларни бундай йўқолиши катта иқтисодий зарарга олиб келади. Шунингдек маълум бир ахборотларни сақлашда ёки кам ишлатиладиган маълумотларни <<қиммат>> ахборот ташувчилардан анча <<арзон>> ташувчиларга ытказишда бу керак былади. Муҳим ахборот фақат катта ҳисоблаш тизимлар томонидан ишлов берилган вақтларда, маълумотларни сақлаш тизими маълумотларни электрон қайта ишлашни ҳар қандай атрофини мажбурий элементи былган. Бугун ахборот асосан турли бир хил былмаган тизимларда сақланади, шунинг учун ташқи ташувчиларда доимо заҳирали нусха олиш катта харажатлар билан боғлиқ. Ташқи ташувчиларда доимо заҳирали нусха олиш катта харажатлар билан боғлиқ. Ва шундан хулоса чиқариб кўп компаниялар заҳирали нусхаларни яратишни муҳимлигини ҳисобга олишмайди. Сақлаш талабларига кўра ёки маълумотларга кириш мумкинлигида мунтазам кетма-кетликда ахборотлардан заҳирали нусха олишни (Баcкуп) бажариш керак. Бу мақсадлар учун ишлатиладиган техника дискетага нусха олишни, компакт-диск, ёки қўшимча венчестер ва марказлаштирилган Баcкуп – ҳал этувчилардир.
Ахборотни йўқотишга олиб келадиган ҳолатлар:
 аппартли таъминотдаги бузилишлар масалан, оналик платасини ишдан чиқиши);
 ток манбаини ўчирилиши (электроенергияни);
 операцион тизимдаги хатолар;
 дастурий таъминотдаги хатолар;
 хакерлар, вируслар ва ҳ.к. ишлаши билан боғлиқ бўлганда маълумотларни йўқотиш;
 фойдаланувчининг хато ҳаракатлари.
Маълумотларни сақлаш тушунчалари:
 Баcкуп: кутилмаган воқеялар пайдо бўлганда тезда тиклаш мақсадида (Реcоверй) актуал маълумотларни вақтинча сақлаш. Сақлаш муддати: бир неча ҳафта.
 Архивлаш: узоқ муддатли сақланиш, ҳуқуқий сабабларга кўра қисман рухсат этилган сақлаш муддати: бир неча йил.
 Миграция (ҲСМ ахборот сақлашни иерархик тузулишини бошқариш): катта файлларни қиммат бўлмаган ташувчиларга кўчириш, бироқ бунда винчестерда далил (Линк) қолади.
Сақланишларни турли кыринишлари учун ахборот ташувчиларни ҳар хил типлари ишлатилади:
 Баcкуп: асосан магнит тасмалари – катта щажмли сақлаш.
 Архивлаш: МО, СД-Р тасмалар; мущими; кўп муддатга сақлаш.
 Миграция: (МО, СД-Р) катта тезликли ташувчилар; муҳими: тез кириш.